Victory Groups

Materials App

Pamahaalang Sibil

Weeks 20 to 25

Sa Simula, Pulitika

𝗪𝗔𝗥𝗠-𝗨𝗣 • Ano ang isang bagay na laging ipinapagawa sa iyo noong bata ka? Bakit? • Magbahagi tungkol sa kuwento ng paborito mong pelikula. Bakit mo ito nagustuhan? • Ano ang unang pumapasok sa isip mo sa tuwing naririnig mo ang salitang pulitika? Bakit? 𝗪𝗢𝗥𝗗 𝘕𝘢𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘴𝘪𝘮𝘶𝘭𝘢, 𝘯𝘪𝘭𝘪𝘬𝘩𝘢 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘯𝘨𝘪𝘵 𝘢𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘶𝘱𝘢. 𝗚𝗘𝗡𝗘𝗦𝗜𝗦 𝟭:𝟭 Sa umpisa, pulitika. Sa ibang tao, ang pangungusap na ito ay tila erehe, o laban sa itinuturo ng iglesya. Ang mga katagang “sa umpisa” ay lagi nang iniuugnay sa kuwento ng paglikha na nakasaad sa Bibliya; samantalang ang salitang pulitika naman ay nauugnay sa mundo na puno ng hindi pagkakaunawaan, kung saan handang magsakitan ang mga tao para sa kapangyarihan. Ang dalawang konseptong ito ay hindi maaaring pagsamahin; hindi dapat sila makita sa isang pangungusap. Ito ang naiisip natin. Kapag tinatanong natin kung “Ano ang sinasabi ng Bibliya tungkol sa pulitika?” karamihan sa mga Kristiyano ay agad na magbibigay ng ilang mga piling pahayag mula sa Bagong Tipan at ibibigay ang kanilang teolohiya mula dito. Subalit kung gagawin natin ito, ang pananaw natin ay magiging pira-piraso at magulo. Sa halip na basta lamang kuhain at piliin ang ating mga paboritong pahayag, makakatulong kung aalamin natin kung ano ang sinasabi sa kabuuan ng Bibliya tungkol sa pulitika. Ang mga konsepto ng pamamahala at pulitika ay makikita na mula pa sa kuwento ng paglikha ng Diyos. Sa patuloy na paghahayag ng pangunahing kuwento sa Bibliya, makikita natin ang buong larawan ng pulitika at pamamahala na nagpapakita ng disenyo ng Diyos para sa mundo. Ang isang paraan ng paghahayag ng kuwentong ito ay ang paghahati-hati sa kuwentong isinasaad sa Bibliya sa apat na bahagi—Paglikha, Pagkakasala, Pagtubos, at Pagpapanumbalik. Sa araling ito, matututunan natin ang larangan ng pulitika bilang bahagi ng mabuting paglikha ng Diyos. Sa Unang Bahagi nilikha ng Diyos ang isang magandang mundo at gumawa Siya ng mga tao na sasalamin sa Kanyang kabutihan habang namumuhay sila sa Kanyang mabuting mundo. Si Adan at Eva ay naging maunlad sa Hardin ng Eden. Ang mundo nila ay kakikitaan ng walang patid na katarungan at pangkalahatang kapayapaan. Bilang Panginoon sa lahat ng nilikha at pinuno ng buong mundo, binigyan ng Diyos sina Adan at Eva ng mga panuntunan para sa kaayusan ng mundo. 𝟭. 𝗜𝘀𝗮𝗻𝗴 𝗞𝗮𝘂𝘁𝘂𝘀𝗮𝗻𝗴 𝗠𝗼𝗿𝗮𝗹 𝘈𝘵 𝘴𝘪𝘯𝘢𝘣𝘪 𝘯𝘪𝘺𝘢 𝘴𝘢 𝘵𝘢𝘰, “𝘔𝘢𝘬𝘢𝘬𝘢𝘬𝘢𝘪𝘯 𝘬𝘢 𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘩𝘪𝘵 𝘢𝘯𝘰𝘯𝘨 𝘣𝘶𝘯𝘨𝘢 𝘯𝘨 𝘱𝘶𝘯𝘰𝘯𝘨𝘬𝘢𝘩𝘰𝘺 𝘴𝘢 𝘩𝘢𝘭𝘢𝘮𝘢𝘯𝘢𝘯, 𝘮𝘢𝘭𝘪𝘣𝘢𝘯 𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘴𝘢 𝘣𝘶𝘯𝘨𝘢 𝘯𝘨 𝘱𝘶𝘯𝘰𝘯𝘨𝘬𝘢𝘩𝘰𝘺 𝘯𝘢 𝘯𝘢𝘨𝘣𝘪𝘣𝘪𝘨𝘢𝘺 𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘢𝘭𝘢𝘮𝘢𝘯 𝘬𝘶𝘯𝘨 𝘢𝘯𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘣𝘶𝘵𝘪 𝘢𝘵 𝘮𝘢𝘴𝘢𝘮𝘢. 𝘚𝘢𝘱𝘢𝘨𝘬𝘢𝘵 𝘴𝘢 𝘰𝘳𝘢𝘴 𝘯𝘢 𝘬𝘢𝘪𝘯𝘪𝘯 𝘮𝘰 𝘪𝘵𝘰, 𝘵𝘪𝘺𝘢𝘬 𝘯𝘢 𝘮𝘢𝘮𝘢𝘮𝘢𝘵𝘢𝘺 𝘬𝘢.” 𝗚𝗘𝗡𝗘𝗦𝗜𝗦 𝟮:𝟭𝟲–𝟭𝟳 Nais ng Diyos na umasa sina Adan at Eva sa Kanya para sa kaalaman ng mabuti at masama. Hindi nila dapat itakda sa kanilang mga sarili kung ano ang ituturing nilang mabuti at masama, moral at imoral, tama o mali. Ang karapatang ito ay tanging sa Diyos lamang. Sa iyong palagay, ano ang magiging kaibahan sa mundo kung sina Adan at Eva ay nakinig at sumunod sa Diyos? 𝟮. 𝗜𝘀𝗮𝗻𝗴 𝗞𝗮𝘂𝘁𝘂𝘀𝗮𝗻𝗴 𝗣𝗮𝗻𝗹𝗶𝗽𝘂𝗻𝗮𝗻 𝘉𝘪𝘯𝘢𝘴𝘣𝘢𝘴𝘢𝘯 𝘯𝘪𝘺𝘢 𝘴𝘪𝘭𝘢 𝘢𝘵 𝘴𝘪𝘯𝘢𝘣𝘪, “𝘔𝘢𝘨𝘱𝘢𝘬𝘢𝘳𝘢𝘮𝘪 𝘬𝘢𝘺𝘰 𝘱𝘢𝘳𝘢 𝘮𝘢𝘯𝘨𝘢𝘭𝘢𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘭𝘢𝘩𝘪 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰 𝘢𝘵 𝘮𝘢𝘮𝘢𝘩𝘢𝘭𝘢 𝘴𝘢 𝘣𝘶𝘰𝘯𝘨 𝘮𝘶𝘯𝘥𝘰. 𝘈𝘵 𝘱𝘢𝘮𝘢𝘩𝘢𝘭𝘢𝘢𝘯 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘯𝘨 𝘩𝘢𝘺𝘰𝘱.” 𝗚𝗘𝗡𝗘𝗦𝗜𝗦 𝟭:𝟮𝟴 Itinakda ng Diyos na si Adan at Eva ay bumuo ng matatag na mga pamilya, komunidad, at alinsunod dito, lipunan. Mula sa simula, itinalaga na ng Diyos ang pag-aasawa at pamilya at nais Niyang maging maunlad sila dala ng kanilang ugnayan sa Kanya. Dahil kasama at pinahahalagahan sa orihinal na disenyo ng Diyos ang pag-aasawa at pamilya, paano tayo dapat mamuhay nang naaayon dito? 𝟯. 𝗜𝘀𝗮𝗻𝗴 𝗞𝗮𝘂𝘁𝘂𝘀𝗮𝗻𝗴 𝗞𝘂𝗹𝘁𝘂𝗿𝗮𝗹 𝘉𝘪𝘯𝘢𝘴𝘣𝘢𝘴𝘢𝘯 𝘯𝘪𝘺𝘢 𝘴𝘪𝘭𝘢 𝘢𝘵 𝘴𝘪𝘯𝘢𝘣𝘪, “𝘔𝘢𝘨𝘱𝘢𝘬𝘢𝘳𝘢𝘮𝘪 𝘬𝘢𝘺𝘰 𝘱𝘢𝘳𝘢 𝘮𝘢𝘯𝘨𝘢𝘭𝘢𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘭𝘢𝘩𝘪 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰 𝘢𝘵 𝘮𝘢𝘮𝘢𝘩𝘢𝘭𝘢 𝘴𝘢 𝘣𝘶𝘰𝘯𝘨 𝘮𝘶𝘯𝘥𝘰. . . .” 𝗚𝗘𝗡𝗘𝗦𝗜𝗦 𝟭:𝟮𝟴 Ang “pagpaparami” ay tumutukoy sa paglaganap ng mga pamilya sa iba’t ibang bahagi ng lupain. Ang “pamamahala” ay tumutukoy sa pagbubungkal ng lupa, pagtatrabaho sa lupain, at pagkuha ng mga bagay mula sa nilikha ng Diyos at gamitin ang mga ito upang makagawa ng iba’t ibang bagay. Ito ay isang kautusan na linangin ang natatagong potensyal ng mundo. Natutunan mo na bang pahalagahan ang mundo at tuparin ang kautusang kultural na ito? 𝟰. 𝗜𝘀𝗮𝗻𝗴 𝗞𝗮𝘂𝘁𝘂𝘀𝗮𝗻𝗴 𝗠𝗮𝗵𝗮𝗿𝗹𝗶𝗸𝗮 𝗔 𝗥𝗲𝗴𝗮𝗹 𝗠𝗮𝗻𝗱𝗮𝘁𝗲 “. . . 𝘈𝘵 𝘱𝘢𝘮𝘢𝘩𝘢𝘭𝘢𝘢𝘯 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘯𝘨 𝘩𝘢𝘺𝘰𝘱.”” 𝗚𝗘𝗡𝗘𝗦𝗜𝗦 𝟭:𝟮𝟴 Itinalaga ng Diyos na ang lahat ng hayop ay pamamahalaan nina Adan at Eva. Ang “mamahala” dito ay tumutukoy sa pangangalaga ng mga tao sa hayop at pag-iingat sa kanila, gaya ng pangangalaga ng mga hari at reyna sa kanilang mga mamamayan. Hindi ito pagkakaroon ng lisensya na mangabuso at pumatay, kundi isang kautusan na magbigay ng pangangalaga at proteksyon. Ayon sa pahayag, ano ang saklaw ng pamamahala ng mga tao? Ang lahat ng mga ito ang bumubuo sa kautusan ng Diyos kina Adan at Eva na bumuo ng isang lipunan na: • may malapit na ugnayan sa Diyos (isang pagpapala na magpakarami at mangalat), • malayo ang nararating upang magtrabaho sa laupain at magtatag ng kultura (mangalat ng mga lahi at pamahalaan ang buong mundo), at • may mabuting ugnayan sa lahat ng iba pang nilikha (pamahalaan ang lahat ng mga hayop). Ang pulitika, na tinutukoy bilang teorya at pagsasagawa ng pamamahala ng lipunan, ay nakabaon at ipinapahiwatig sa mga kautusang ito. Ang salitang “pulitika” ay nagmula sa salitang Griyego para sa mamamayan (politēs) at bayan (polis). Bagama’t hindi hayagang ginamit sa Bibliya ang salitang ito, ang kautusan na magtayo ng mga lipunan, pamahalaan ito, at magpanatili ng kaayusan dito ay ibinigay na sa umpisa pa lamang. Kung ang mundong ito ay hindi nabahiran ng kasalanan, ito ay bubuo ng isang lipunan ng mga tao na nagmamahal sa Diyos at sa isa’t isa. Ang mga tao ay pauunlarin ang sining, siyensya, edukasyon, pampalakasan, kalakalan, at pulitika nang may katarungan at kapayapaan. Walang digmaan, pandaigdigang kagutuman, maruming pulitika, at mga iskandalo sa pamumuno. Ang mundo ng pulitika ay puno lang sana ng mga namumuno na sama-samang nagpapasya tungkol sa mga simpleng bagay gaya ng pagmamaneho sa kanan o kaliwang bahagi ng kalsada, o kaya ay kung kailan ang opisyal na pagsisimula ng mga klase sa paaralan. Ang nakakalungkot dito ay nangyari ang Ikalawang Bahagi—ang Pagkakasala, at ang perpektong mundong ito ay mabilis na gumuho. 𝗔𝗣𝗣𝗟𝗜𝗖𝗔𝗧𝗜𝗢𝗡 • Kung ang pulitika ay bahagi ng magandang nilikha ng Diyos, bakit marami ang nagiisip na ito ay masama ngunit kinakailangan? Ano ang natutunan mo ngayon, at paano mo ito maisasapamuhay? • Nilikha ng Diyos ang mga tao upang linangin ang mundo. Ano ang sinasabi nito tungkol sa ating mga trabaho at negosyo? • Sinasabi ng kautusang maharlika na tayo ang katiwala ng Diyos para sa Kanyang nilikha, at hindi lamang mga taga-gamit nito. Paano nito naapektuhan ang iyong pagkakakilanlan at kung paano mo nakikita ang iyong sarili? 𝗣𝗥𝗔𝗬𝗘𝗥 • Pasalamatan ang Diyos dahil sa kung paano niya ginawa ang mundo. Ipanalangin na magkaroon ka ng pagkaunawa sa lahat ng bahagi na mundo na naaayon sa sinasabi ng Bibliya. • Ipanalangin na matupad kung ano ang itinakda ng Diyos na disenyo para sa lipunan. HIngin sa Kanya ang karunungan para sa ating mga pinuno at ang kapayapaan sa ating bayan. • Ipanalangin na biyayaan ka ng Diyos ng kakayahan upang sundin ang mga iniutos Niya sa iyo. Ipanalangin ang Kanyang kalakasan upang magawa mo ang bahagi mo sa pagtatatag sa lipunan at bansa.

Nasirang Mundo

𝗪𝗔𝗥𝗠-𝗨𝗣 • Gusto mo bang sumunod sa mga tagubilin? Bakit oo o bakit hindi? • Paano ka tumutugon kapag ang mga bagay ay hindi nagaganap ayon sa nakaplano. Balikan ang isang pagkakataon na nagpapaliwanag nito. • Magkuwento tungkol sa isang argumento o hindi pagkakasundo na nangyari sa pagitan mo at ng isang mahal mo sa buhay. Ano ang nangyari? 𝗪𝗢𝗥𝗗 𝘕𝘢𝘯𝘨 𝘱𝘪𝘯𝘢𝘨𝘮𝘢𝘴𝘥𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘣𝘢𝘣𝘢𝘦 𝘢𝘯𝘨 𝘱𝘶𝘯𝘰, 𝘯𝘢𝘱𝘢𝘬𝘢𝘨𝘢𝘯𝘥𝘢 𝘯𝘪𝘵𝘰𝘯𝘨 𝘵𝘪𝘯𝘨𝘯𝘢𝘯 𝘢𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘣𝘶𝘯𝘨𝘢 𝘢𝘺 𝘱𝘢𝘳𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘴𝘢𝘳𝘢𝘱 𝘬𝘢𝘪𝘯𝘪𝘯, 𝘢𝘵 𝘥𝘢𝘩𝘪𝘭 𝘴𝘢 𝘱𝘢𝘨𝘯𝘢𝘯𝘢𝘪𝘴 𝘯𝘪𝘺𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘨𝘪𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘳𝘶𝘯𝘰𝘯𝘨, 𝘱𝘶𝘮𝘪𝘵𝘢𝘴 𝘴𝘪𝘺𝘢 𝘯𝘨 𝘣𝘶𝘯𝘨𝘢 𝘢𝘵 𝘬𝘶𝘮𝘢𝘪𝘯 𝘯𝘪𝘵𝘰. 𝘉𝘪𝘯𝘪𝘨𝘺𝘢𝘯 𝘥𝘪𝘯 𝘯𝘪𝘺𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘯𝘺𝘢𝘯𝘨 𝘢𝘴𝘢𝘸𝘢 𝘯𝘢 𝘬𝘢𝘴𝘢𝘮𝘢 𝘯𝘪𝘺𝘢, 𝘢𝘵 𝘬𝘪𝘯𝘢𝘪𝘯 𝘥𝘪𝘯 𝘪𝘵𝘰. 𝘗𝘢𝘨𝘬𝘢𝘵𝘢𝘱𝘰𝘴 𝘯𝘪𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘬𝘶𝘮𝘢𝘪𝘯, 𝘯𝘢𝘭𝘢𝘮𝘢𝘯 𝘯𝘪𝘭𝘢 𝘬𝘶𝘯𝘨 𝘢𝘯𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘣𝘶𝘵𝘪 𝘢𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘴𝘢𝘮𝘢, 𝘢𝘵 𝘯𝘢𝘱𝘢𝘯𝘴𝘪𝘯 𝘯𝘪𝘭𝘢 𝘯𝘢 𝘩𝘶𝘣𝘢𝘥 𝘱𝘢𝘭𝘢 𝘴𝘪𝘭𝘢. 𝘒𝘢𝘺𝘢 𝘱𝘪𝘯𝘢𝘨𝘵𝘢𝘨𝘯𝘪-𝘵𝘢𝘨𝘯𝘪 𝘯𝘪𝘭𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘥𝘢𝘩𝘰𝘯 𝘯𝘨 𝘱𝘶𝘯𝘰 𝘯𝘨 𝘪𝘨𝘰𝘴 𝘱𝘢𝘳𝘢 𝘪𝘱𝘢𝘯𝘵𝘢𝘬𝘪𝘱 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘯𝘪𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘵𝘢𝘸𝘢𝘯. 𝗚𝗘𝗡𝗘𝗦𝗜𝗦 𝟯:𝟲–𝟳 (Basahin din ang 𝗚𝗘𝗡𝗘𝗦𝗜𝗦 𝟯–𝟰). Tinitingnan natin ngayon ang kuwento sa Bibliya sa apat na bahagi: Paglikha, Pagkakasala, Pagtubos, at Pagpapanumbalik. Sa Ikalawang Bahagi, ang Pagkakasala, ang perpektong kuwento ay nasira. Sina Adan at Eva ay hindi nagtiwala sa Diyos para sa kaalaman ng mabuti at masama. Sa isang pagkilos na nagpakita ng ganap na pagsuway sa Diyos, ginusto nilang alamin sa kanilang mga sarili kung ano ang “mabuti.” Napakalawak ng naging bunga ng kanilang pagsuway. Ang tao ay namatay, una ay espirituwal na kamatayan at kasunod ay pisikal na kamatayan, at kasama nito, napakaraming magagandang bagay sa nilikha ng Diyos ang nasira. Ang hindi pagsunod nina Adan at Eva sa moral na kautusan ng Diyos ay nagdulot ng kasamaan sa buhay ng tao, sa lipunan, at sa kapaligiran. Sa araling ito, titingnan natin ang apat na ugnayan na nasira dahil sa Pagkakasala. 𝟭. 𝗔𝗻𝗴 𝗨𝗴𝗻𝗮𝘆𝗮𝗻 𝗻𝗴 𝗧𝗮𝗼 𝘀𝗮 𝗗𝗶𝘆𝗼𝘀 𝘚𝘶𝘮𝘢𝘨𝘰𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘭𝘢𝘬𝘪, “𝘕𝘢𝘳𝘪𝘯𝘪𝘨 𝘬𝘰 𝘱𝘰 𝘬𝘢𝘺𝘰 𝘴𝘢 𝘩𝘢𝘭𝘢𝘮𝘢𝘯𝘢𝘯, 𝘬𝘢𝘺𝘢 𝘯𝘢𝘨𝘵𝘢𝘨𝘰 𝘢𝘬𝘰. 𝘕𝘢𝘵𝘢𝘵𝘢𝘬𝘰𝘵 𝘱𝘰 𝘢𝘬𝘰 𝘥𝘢𝘩𝘪𝘭 𝘩𝘶𝘣𝘢𝘥 𝘢𝘬𝘰..” 𝗚𝗘𝗡𝗘𝗦𝗜𝗦 𝟯:𝟭𝟬 Ang tao ay nilikha na may malapit na ugnayan sa Diyos. Sa Genesis pa lamang ay makikita na ang ugnayan na ito. Tayo ay nilikha kanyang wangis o imahe inatasan na maglingkod bilang mga pansamantalang tagapamahala at tagapagpahayag ng Kanyang karangalan sa buong mundo. Tayo ay mga tagapagdala ng imahe ng Diyos. Nang suwayin ng tao ang Diyos, ang kakayahan natin na maging tagapagdala ng Kanyang imahe ay nawasak. Nahulog tayo sa kasalanan; nawala sa atin ang kaluwalhatian ng Diyos; tayo ay nawalay sa Kanya; tayo ay namatay. May bagay na napakahalaga sa ating pagkatao ang nasira. Ano ang naging tugon ni Adan nang hinanap siya ng Diyos, at paano nito inilarawan ang katangian nating lahat? 𝟮. 𝗔𝗻𝗴 𝗨𝗴𝗻𝗮𝘆𝗮𝗻 𝗻𝗴 𝗧𝗮𝗼 𝘀𝗮 𝗞𝗮𝗻𝘆𝗮𝗻𝗴 𝗞𝗮𝗽𝘄𝗮 𝗧𝗮𝗼 𝘕𝘢𝘨𝘵𝘢𝘯𝘰𝘯𝘨 𝘢𝘯𝘨 𝘗𝘈𝘕𝘎𝘐𝘕𝘖𝘖𝘕𝘎 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴, “𝘚𝘪𝘯𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘨𝘴𝘢𝘣𝘪 𝘴𝘢 𝘪𝘺𝘰 𝘯𝘢 𝘩𝘶𝘣𝘢𝘥 𝘬𝘢? 𝘒𝘶𝘮𝘢𝘪𝘯 𝘬𝘢 𝘣𝘢 𝘯𝘨 𝘣𝘶𝘯𝘨𝘢 𝘯𝘨 𝘱𝘶𝘯𝘰𝘯𝘨𝘬𝘢𝘩𝘰𝘺 𝘯𝘢 𝘴𝘪𝘯𝘢𝘣𝘪 𝘬𝘰 𝘴𝘢 𝘪𝘺𝘰 𝘯𝘢 𝘩𝘶𝘸𝘢𝘨 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘬𝘢𝘪𝘯𝘪𝘯?” 𝘚𝘶𝘮𝘢𝘨𝘰𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘭𝘢𝘬𝘪, “𝘈𝘯𝘨 𝘣𝘢𝘣𝘢𝘦 𝘱𝘰 𝘬𝘢𝘴𝘪 𝘯𝘢 𝘪𝘣𝘪𝘯𝘪𝘨𝘢𝘺 𝘯ʼ𝘺𝘰 𝘴𝘢 𝘢𝘬𝘪𝘯 𝘢𝘺 𝘣𝘪𝘯𝘪𝘨𝘺𝘢𝘯 𝘢𝘬𝘰 𝘯𝘨 𝘣𝘶𝘯𝘨𝘢 𝘯𝘨 𝘱𝘶𝘯𝘰𝘯𝘨𝘬𝘢𝘩𝘰𝘺 𝘯𝘢 𝘪𝘺𝘰𝘯 𝘢𝘵 𝘬𝘪𝘯𝘢𝘪𝘯 𝘬𝘰.” 𝗚𝗘𝗡𝗘𝗦𝗜𝗦 𝟯:𝟭𝟭–𝟭𝟮 Matapos ang pagkaputol ng ating ugnayan sa Diyos, naputol din ang ating ugnayan sa ating kapwa tao. Ang mga ugnayan natin ang naging pangalawang sinira ng Pagkakasala. Ito ang dahilan kung bakit ang unang ginawa ni Adan ay ang sisihin si Eva nang harapin siya ng Diyos, at ang unang krimen ay ang patayan na naganap sa pagitan ng dalawang magkapatid (Genesis 4:8). Kalaunan, nakita din ito sa lipunan. Sa Genesis 4:23–24, nakita natin kung paanong pinatay ni Lamec ang taong nanakit sa kanya. Isinumpa pa niya na 77 beses ang magiging kabayaran para sa taong papatay sa kanya. Mula sa mga nag-aaway na mga pamilya at lahi hanggang sa mga digmaan sa pagitan ng mga bayan, nakikita natin kung paanong ang Pagkakasala ay lumikha ng pagguho ng mga ugnayan ng tao, nakikita pa rin natin hanggang sa kasalukuyang panahon. Paano ito nakikita sa mga ugnayan sa paligid mo? 𝟯. 𝗔𝗻𝗴 𝗞𝗮𝗹𝗼𝗼𝗯𝗮𝗻 𝗻𝗴 𝗧𝗮𝗼 𝘗𝘦𝘳𝘰 𝘵𝘪𝘯𝘢𝘸𝘢𝘨 𝘯𝘨 𝘗𝘈𝘕𝘎𝘐𝘕𝘖𝘖𝘕𝘎 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘭𝘢𝘬𝘪, “𝘕𝘢𝘴𝘢𝘢𝘯 𝘬𝘢?” 𝘚𝘶𝘮𝘢𝘨𝘰𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘭𝘢𝘬𝘪, “𝘕𝘢𝘳𝘪𝘯𝘪𝘨 𝘬𝘰 𝘱𝘰 𝘬𝘢𝘺𝘰 𝘴𝘢 𝘩𝘢𝘭𝘢𝘮𝘢𝘯𝘢𝘯, 𝘬𝘢𝘺𝘢 𝘯𝘢𝘨𝘵𝘢𝘨𝘰 𝘢𝘬𝘰. 𝘕𝘢𝘵𝘢𝘵𝘢𝘬𝘰𝘵 𝘱𝘰 𝘢𝘬𝘰 𝘥𝘢𝘩𝘪𝘭 𝘩𝘶𝘣𝘢𝘥 𝘢𝘬𝘰.” 𝘕𝘢𝘨𝘵𝘢𝘯𝘰𝘯𝘨 𝘢𝘯𝘨 𝘗𝘈𝘕𝘎𝘐𝘕𝘖𝘖𝘕𝘎 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴, “𝘚𝘪𝘯𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘨𝘴𝘢𝘣𝘪 𝘴𝘢 𝘪𝘺𝘰 𝘯𝘢 𝘩𝘶𝘣𝘢𝘥 𝘬𝘢? 𝘒𝘶𝘮𝘢𝘪𝘯 𝘬𝘢 𝘣𝘢 𝘯𝘨 𝘣𝘶𝘯𝘨𝘢 𝘯𝘨 𝘱𝘶𝘯𝘰𝘯𝘨𝘬𝘢𝘩𝘰𝘺 𝘯𝘢 𝘴𝘪𝘯𝘢𝘣𝘪 𝘬𝘰 𝘴𝘢 𝘪𝘺𝘰 𝘯𝘢 𝘩𝘶𝘸𝘢𝘨 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘬𝘢𝘪𝘯𝘪𝘯?” 𝗚𝗘𝗡𝗘𝗦𝗜𝗦 𝟯:𝟵–𝟭𝟭 Sa kanilang kalagayan bago ang Pagkakasala, sina Adan at Eva ay hubad at wala silang naramdamang kahihiyan (Genesis 2:25). Matapos ang Pagkakasala, nagsimula silang tumingin sa kanilang mga sarili at napansin nila ang kanilang kahubaran. Mayroong nagbago. Hindi na ang Diyos ang pinagmumulan ng kanilang awtoridad at pagkakakilanlan. Ang malawak, at magandang mundo sa kanilang harapan ay lumiiit hanggang sa ang nakikita na lamang nila ay ang kanilang sarili. Sa kasalukuyan, masyado nating pinalalaki ang ating kahalagahan habang isinasantabi natin ang Diyos. Ano ang ilang pagkakataon na nakita mo itong nangyari? 𝟰. 𝗔𝗻𝗴 𝗨𝗴𝗻𝗮𝘆𝗮𝗻 𝗻𝗴 𝗧𝗮𝗼 𝘀𝗮 𝗞𝗮𝗹𝗶𝗸𝗮𝘀𝗮𝗻 𝘚𝘪𝘯𝘢𝘣𝘪 𝘳𝘪𝘯 𝘯𝘪𝘺𝘢 𝘴𝘢 𝘭𝘢𝘭𝘢𝘬𝘪, “𝘋𝘢𝘩𝘪𝘭 𝘯𝘢𝘯𝘪𝘸𝘢𝘭𝘢 𝘬𝘢 𝘴𝘢 𝘢𝘴𝘢𝘸𝘢 𝘮𝘰 𝘢𝘵 𝘬𝘶𝘮𝘢𝘪𝘯 𝘯𝘨 𝘣𝘶𝘯𝘨𝘢 𝘯𝘨 𝘱𝘶𝘯𝘰𝘯𝘨𝘬𝘢𝘩𝘰𝘺 𝘯𝘢 𝘪𝘱𝘪𝘯𝘢𝘨𝘣𝘢𝘸𝘢𝘭 𝘬𝘰 𝘴𝘢 𝘪𝘯𝘺𝘰, 𝘴𝘶𝘴𝘶𝘮𝘱𝘢𝘪𝘯 𝘬𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘶𝘱𝘢! 𝘒𝘢𝘺𝘢 𝘴𝘢 𝘣𝘶𝘰𝘯𝘨 𝘣𝘶𝘩𝘢𝘺 𝘮𝘰 𝘢𝘺 𝘮𝘢𝘨𝘱𝘢𝘱𝘢𝘬𝘢𝘩𝘪𝘳𝘢𝘱 𝘬𝘢 𝘯𝘢𝘯𝘨 𝘩𝘶𝘴𝘵𝘰 𝘱𝘢𝘳𝘢 𝘮𝘢𝘬𝘢𝘬𝘢𝘪𝘯. 𝘛𝘶𝘵𝘶𝘣𝘰 𝘴𝘢 𝘭𝘶𝘱𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘥𝘢𝘮𝘰 𝘢𝘵 𝘩𝘢𝘭𝘢𝘮𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘺 𝘵𝘪𝘯𝘪𝘬. 𝘈𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘬𝘢𝘪𝘯𝘪𝘯 𝘮𝘰ʼ𝘺 𝘮𝘢𝘯𝘨𝘨𝘢𝘨𝘢𝘭𝘪𝘯𝘨 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘱𝘢𝘯𝘢𝘯𝘪𝘮 𝘴𝘢 𝘣𝘶𝘬𝘪𝘥. 𝘒𝘪𝘯𝘢𝘬𝘢𝘪𝘭𝘢𝘯𝘨𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘨𝘱𝘢𝘬𝘢𝘩𝘪𝘳𝘢𝘱 𝘬𝘢 𝘯𝘢𝘯𝘨 𝘩𝘶𝘴𝘵𝘰 𝘱𝘢𝘳𝘢 𝘮𝘢𝘬𝘢𝘬𝘢𝘪𝘯, 𝘩𝘢𝘯𝘨𝘨𝘢𝘯𝘨 𝘴𝘢 𝘣𝘶𝘮𝘢𝘭𝘪𝘬 𝘬𝘢 𝘴𝘢 𝘭𝘶𝘱𝘢 𝘯𝘢 𝘪𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘱𝘪𝘯𝘢𝘨𝘮𝘶𝘭𝘢𝘯. 𝘋𝘢𝘩𝘪𝘭 𝘴𝘢 𝘭𝘶𝘱𝘢 𝘬𝘢 𝘯𝘢𝘨𝘮𝘶𝘭𝘢, 𝘴𝘢 𝘭𝘶𝘱𝘢 𝘬𝘢 𝘳𝘪𝘯 𝘣𝘢𝘣𝘢𝘭𝘪𝘬.” 𝗚𝗘𝗡𝗘𝗦𝗜𝗦 𝟯:𝟭𝟳–𝟭𝟵 Ang pagpapaalis kina Adan at Eva sa Hardin ng Eden ay isa sa pinakamadramang bunga ng Pagkakasala (Genesis 3:24). Ang kalikasan ang nagbibigay sa kanila ng kanilang mga pangangailangan. Nang mangyari ang pagkakasala, kinailangan nilang bungkalin ang lupa at mas paghirapan ang pagtatrabaho upang makuha ang bungang nagmumula sa lupa. Hindi na madaling tinutugunan ng kalikasan ang kanilang mga pangangailangan. Higit pa rito, sa Genesis 6–8, makikita ang kaparusahan na mula sa Diyos sa pamamagitan ng napakalaking baha. Ang kalikasan ay naging instrumento ng Diyos sa pagbibigay ng kaparusahan. At sa Genesis 9:2, nilagay ng Diyos sa puso ng mga hayop ang takot at pangamba sa mga tao. Dahil dito, hindi na natin nararanasan ang magandang samahan at ugnayan sa karamihan ng mga hayop. Natural na sa kanila ang umiwas sa atin. Sa konteksto ng pagkasira ng mga mahahalagang ugnayang ito, itinatanong natin, “Ano na ang nangyari sa mga kautusan na ibinigay ng Diyos sa mga tao?” Bagama’t ang mundng nilikha ng Diyos ay nanatiling maganda ang istruktura (nananatili itong may kaayusan at pinahihintulutan pa rin ang pag-unlad ng sangkatauhan), ito ngayon ay mayroon ng masamang patutunguhan. Nangangahulugan ito na kinukuha natin kung ano ang ibinigay sa atin ng Diyos, gaya ng mga kautusan sa Genesis 1:28, at binabaluktot sila para sa mga maling kahihinatnan: • Ang kautusan na magpakarami ay nabaluktot at nagbunga ng mga isyu sa labis na paglaki ng populasyon, pagpapalaglag, at pagkasira ng mga pamilya. • Ang kautusan na magpangalat ng mga lahi ay naging pakikipagdigma, kolonisasyon, at pagkuha ng kapangyarihan ng militar. • Ang kautusan na mamahala sa buong mundo ay naging pagsasamantala sa mga likas na yaman. Ipinapaliwanag nito kung bakit ang kasalukuyang pulitika ay naging puno ng kaguluhan at mapanira. Ang disenyo ng Diyos para sa kaayusan at pamamahala ng lipunan ay nananatiling mabuti, subalit nilason ito ng ating kasalanan at espirituwal na katiwalian. Sa halip na makita ang pamahalaang sibil bilang isang lugar kung saan mapamamahalaan natin ang mga pinagkukunan ng yaman at tiwala ng publiko nang may karunungan, mahigpit nating pinanghahawakan ang kapangyarihan at tinatapakan ang mga mahihina. Subalit ang suliranin ay mas malalim pa sa nakikita ng mga nagsusuri at nagbibigay ng mga teorya tungkol sa pulitika. Iniisip ng ilan na ang suliranin ay pulitika o mga partido at ideolohiya tungkol sa pulitika. Ang iba naman ay iniisip na ang suliranin ay sistema at mga anyo ng pamahalaan. Subalit ang mga ito ay sintomas lamang, at hindi ang ugat ng suliranin. Hindi ang mga pulitiko ang problema. Hindi mga partido ang problema. Hindi ang mga aktibista ang problema. Tayo ang problema. Lahat tayo—dahil pinuno ng kasalanan ng katiwalian ang ating mga puso at lahat tayo ay may inklinasyon na baluktutin ang mabuting nilikha ng Diyos magtakda ng ibang sasambahin. Ito mismo ang dahilan kung bakit ang kasagutan sa pagkawasak ng mundo ay hindi nagsisimula sa pulitika. Nagsisimula ito sa pagtubos na ipinahayag kay Cristo. 𝗔𝗣𝗣𝗟𝗜𝗖𝗔𝗧𝗜𝗢𝗡 • Tayo ay likas na makasalanan. Paano ka matutulungan ng kamalayan na ito na magalak sa orihinal na disenyo ng Diyos at ang Kanyang planong pagtubos sa atin? • Sa iyong palagay, paano ka nais ng Diyos na tumugon sa mga nasirang ugnayan sa paligid mo? • Paano ka tutugon sa mga tao na itinuturing ang pulitika bilang isang bagay na likas na masama? 𝗣𝗥𝗔𝗬𝗘𝗥 • Pasalamatan ang Diyos sa orihinal Niyang disenyo at layunin para sa mundo. Pasalamatan Siya para sa Kasulatan na nagbigay ng liwanag sa orihinal na disenyo at nagpakita kung paano tayo maliligtas. • Sa isang mundong puno ng mga nasirang ugnayan, hingin sa Diyos na gawin kang ministro na tutulong sa pagpapanumbalik ng mga tao sa Kanya (2 Corinto 5:18). • Ipanalangin na ang iyong pang-unawa sa Diyos at sa mundo ay maging ayon sa sinasabi ng Kasulatan at maging puno ng pag-asa ng Kanyang pagtubos.

Bakit Pamahalaang Sibil?

𝗪𝗔𝗥𝗠-𝗨𝗣 • Kanino ka pumupunta para humingi ng payo sa mga bagay na labas sa kaalaman mo? Bakit mo siya itinuturing na dalumbahasa sa larangang na ito? • Naranasan mo bang maatasang mamuno sa paaralan? Ano ang naaalala mo tungkol dito? • Sino ang isang taong susundin mo nang walang anumang katanungan. Bakit? 𝗪𝗢𝗥𝗗 𝘔𝘢𝘨𝘱𝘢𝘴𝘢𝘬𝘰𝘱 𝘬𝘢𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘯𝘢𝘮𝘶𝘮𝘶𝘯𝘰 𝘴𝘢 𝘱𝘢𝘮𝘢𝘩𝘢𝘭𝘢𝘢𝘯. 𝘚𝘢𝘱𝘢𝘨𝘬𝘢𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘮𝘢𝘩𝘢𝘭𝘢𝘢𝘯 𝘢𝘺 𝘯𝘢𝘨𝘮𝘶𝘭𝘢 𝘴𝘢 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴, 𝘢𝘵 𝘴𝘪𝘺𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘨𝘭𝘢𝘨𝘢𝘺 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘯𝘢𝘮𝘶𝘮𝘶𝘯𝘰 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘯𝘪𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘱𝘸𝘦𝘴𝘵𝘰. 𝘒𝘢𝘺𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘭𝘶𝘮𝘢𝘭𝘢𝘣𝘢𝘯 𝘴𝘢 𝘱𝘢𝘮𝘢𝘩𝘢𝘭𝘢𝘢𝘯 𝘢𝘺 𝘭𝘶𝘮𝘢𝘭𝘢𝘣𝘢𝘯 𝘴𝘢 𝘪𝘵𝘪𝘯𝘢𝘭𝘢𝘨𝘢 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴, 𝘢𝘵 𝘥𝘢𝘩𝘪𝘭 𝘥𝘪𝘵𝘰 𝘱𝘢𝘳𝘶𝘳𝘶𝘴𝘢𝘩𝘢𝘯 𝘯𝘪𝘺𝘢 𝘴𝘪𝘭𝘢. 𝘈𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘯𝘢𝘮𝘶𝘮𝘶𝘯𝘰 𝘢𝘺 𝘩𝘪𝘯𝘥𝘪 𝘥𝘢𝘱𝘢𝘵 𝘬𝘢𝘵𝘢𝘬𝘶𝘵𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘨𝘶𝘮𝘢𝘨𝘢𝘸𝘢 𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘣𝘶𝘵𝘪. 𝘈𝘯𝘨 𝘥𝘢𝘱𝘢𝘵 𝘮𝘢𝘵𝘢𝘬𝘰𝘵 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘯𝘪𝘭𝘢 𝘢𝘺 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘨𝘶𝘮𝘢𝘨𝘢𝘸𝘢 𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘴𝘢𝘮𝘢. 𝘒𝘢𝘺𝘢 𝘬𝘶𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘪𝘴 𝘮𝘰 𝘯𝘢 𝘸𝘢𝘭𝘢 𝘬𝘢𝘯𝘨 𝘪𝘬𝘢𝘵𝘢𝘬𝘰𝘵 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘯𝘢𝘮𝘶𝘮𝘶𝘯𝘰, 𝘨𝘢𝘸𝘪𝘯 𝘮𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘣𝘶𝘵𝘪 𝘢𝘵 𝘱𝘶𝘱𝘶𝘳𝘪𝘩𝘪𝘯 𝘬𝘢 𝘱𝘢 𝘯𝘪𝘭𝘢. 𝘚𝘢𝘱𝘢𝘨𝘬𝘢𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘯𝘢𝘮𝘶𝘮𝘶𝘯𝘰 𝘴𝘢 𝘣𝘢𝘺𝘢𝘯 𝘢𝘺 𝘮𝘨𝘢 𝘭𝘪𝘯𝘨𝘬𝘰𝘥 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘱𝘢𝘳𝘢 𝘴𝘢 𝘢𝘵𝘪𝘯𝘨 𝘪𝘬𝘢𝘣𝘶𝘣𝘶𝘵𝘪. 𝘗𝘦𝘳𝘰 𝘬𝘶𝘯𝘨 𝘨𝘢𝘨𝘢𝘸𝘢 𝘬𝘢 𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘴𝘢𝘮𝘢, 𝘥𝘢𝘱𝘢𝘵 𝘬𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘵𝘢𝘬𝘰𝘵 𝘥𝘢𝘩𝘪𝘭 𝘮𝘢𝘺 𝘬𝘢𝘱𝘢𝘯𝘨𝘺𝘢𝘳𝘪𝘩𝘢𝘯 𝘴𝘪𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘳𝘶𝘴𝘢𝘩𝘢𝘯 𝘬𝘢. 𝘚𝘪𝘭𝘢ʼ𝘺 𝘮𝘨𝘢 𝘭𝘪𝘯𝘨𝘬𝘰𝘥 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘯𝘢 𝘯𝘢𝘨𝘱𝘢𝘱𝘢𝘳𝘶𝘴𝘢 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘨𝘶𝘮𝘢𝘨𝘢𝘸𝘢 𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘴𝘢𝘮𝘢. 𝗠𝗚𝗔 𝗧𝗔𝗚𝗔-𝗥𝗢𝗠𝗔 𝟭𝟯:𝟭–𝟰 Ang bunga ng Pagkakasala sa Genesis 3 ay hindi overstated. Ang sangkatauhan ay may inklinasyon na na gawin ang masama at makasalanan. Sa Genesis 4–6 lamang, makikita natin na ang pagkahulog ng sangkatauhan sa kasalanan ay nagbunga ng lipunan na puno ng karahasan, patayan, at pang-aabuso. Sinabi sa Genesis 6:5 na “ang ginagawa ng mga tao sa mundo ay puro kasamaan lang, at ang palagi nilang iniisip ay masama.” Matapos ang tatlong kabanata, sa Genesis 9:5–6, pagkatapos ng pagbaha, nakipag-usap ang Diyos kay Noah at inutusan siya na ipatupad ang pinakamabigat na parusa (ang parusang kamatayan) para sa pinakamalalang krimen (ang pagpatay ng tao). Sa puntong ito, hindi pa nababanggit ang pamahalaang sibil, ngunit kakasimula ng lamang ng tao matapos ang napakalaking baha. Gayunpaman ang punto na ginawa ng Diyos ay nagbigay ng aral: Dahil ang puso ng tao ay may iklinasyong magkasala at gumawa ng mali, kailangang italaga ang isang sistema ng pamamahala. Ang kaguluhan na makikita sa Mga Hukom 18–25 ay nagpapakita ng nakakapangilabot na mga detalye kung bakit kailangan ng pamahalaang sibil upang pigilan ang kasamaan at ipatupad ang katarungan. Ipinapaliwanag nito kung bakit kailangan ng pamahalaan na may kapangyarihan na magbigay ng kaparusahan (Mga Taga-Roma 13:4). Maraming katotohanan na makukuha sa pahayag na ito, subalit para sa ating pagtalakay, tututukan natin ang tatlong ito: 𝟭. 𝗔𝗻𝗴 𝗗𝗶𝘆𝗼𝘀 𝗹𝗮𝗺𝗮𝗻𝗴 𝗮𝗻𝗴 𝗺𝗮𝘆 𝗴𝗮𝗻𝗮𝗽 𝗻𝗮 𝗮𝘄𝘁𝗼𝗿𝗶𝗱𝗮𝗱. 𝘔𝘢𝘨𝘱𝘢𝘴𝘢𝘬𝘰𝘱 𝘬𝘢𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘯𝘢𝘮𝘶𝘮𝘶𝘯𝘰 𝘴𝘢 𝘱𝘢𝘮𝘢𝘩𝘢𝘭𝘢𝘢𝘯. 𝘚𝘢𝘱𝘢𝘨𝘬𝘢𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘮𝘢𝘩𝘢𝘭𝘢𝘢𝘯 𝘢𝘺 𝘯𝘢𝘨𝘮𝘶𝘭𝘢 𝘴𝘢 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴, 𝘢𝘵 𝘴𝘪𝘺𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘨𝘭𝘢𝘨𝘢𝘺 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘯𝘢𝘮𝘶𝘮𝘶𝘯𝘰 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘯𝘪𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘱𝘸𝘦𝘴𝘵𝘰. 𝗠𝗚𝗔 𝗧𝗔𝗚𝗔-𝗥𝗢𝗠𝗔 𝟭𝟯:𝟭 Ang unang bagay na kailangan nating maunawaan tungkol sa awtoridad ay wala ng iba pang katauhan sa lahat ng nilikha na may ganap na kapangyarihan sa atin maliban sa Diyos. Ang lahat ng iba pa ay nagmula lamang dito. Tanging ang Diyos lamang ang karapat-dapat na tumanggap ng ating ganap na debosyon at katapatan. Bakit mahalagang maunawaan at paniwalaan ang katotohanang ito? 𝟮. 𝗔𝗻𝗴 𝗹𝗮𝗵𝗮𝘁 𝗻𝗴 𝗶𝗯𝗮 𝗽𝗮𝗻𝗴 𝗮𝘄𝘁𝗼𝗿𝗶𝗱𝗮𝗱 𝘀𝗮 𝗹𝘂𝗽𝗮 𝗮𝘆 𝗻𝗮𝗴𝗺𝘂𝗹𝗮 𝘀𝗮 𝗗𝗶𝘆𝗼𝘀. . . . 𝘚𝘢𝘱𝘢𝘨𝘬𝘢𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘮𝘢𝘩𝘢𝘭𝘢𝘢𝘯 𝘢𝘺 𝘯𝘢𝘨𝘮𝘶𝘭𝘢 𝘴𝘢 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 . . . 𝗠𝗚𝗔 𝗧𝗔𝗚𝗔-𝗥𝗢𝗠𝗔 𝟭𝟯:𝟭 Ang ikalawang bagay na kailangan nating maunawaan tungkol sa awtoridad ay kung hindi ito ang awtoridad ng Diyos, ito ay hindi ganap na awtoridad. Nangangahulugan ito na may mas nakatataas, at ito ay ang Diyos Mismo, na Siyang namamahala at pananagutin Niya ang mga namumuno sa pulitika. Kahit pa sa anumang pamahalaan o rehimen ka pa napapasailalim, ito ay magtatapos din at tanging ang awtoridad ng Diyos ang magpapatuloy magpakailanman. Nangangahulugan din ito na totoong may lugar para sa pamamahalang sibil sa umiiral na dakilang plano. Ang pamahalaan ay bahagi ng mabuting istruktura na itinalaga ng Diyos para sa mundo. Paano ipinakita ng kasaysayan na ang mga pamahalaan at mga rehimen ay hindi nagtatagal? Paano tayo dapat tumugon sa katotohanang ito? 𝟯. 𝗔𝗻𝗴 𝗽𝗮𝗺𝗮𝗵𝗮𝗹𝗮𝗮𝗻𝗴 𝘀𝗶𝗯𝗶𝗹 𝗮𝘆 𝘂𝗺𝗶𝗶𝗿𝗮𝗹 𝘂𝗽𝗮𝗻𝗴 𝗺𝗮𝗴𝗽𝗮𝘁𝘂𝗽𝗮𝗱 𝗻𝗴 𝗸𝗮𝘁𝗮𝗿𝘂𝗻𝗴𝗮𝗻. 𝘈𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘯𝘢𝘮𝘶𝘮𝘶𝘯𝘰 𝘢𝘺 𝘩𝘪𝘯𝘥𝘪 𝘥𝘢𝘱𝘢𝘵 𝘬𝘢𝘵𝘢𝘬𝘶𝘵𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘨𝘶𝘮𝘢𝘨𝘢𝘸𝘢 𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘣𝘶𝘵𝘪. 𝘈𝘯𝘨 𝘥𝘢𝘱𝘢𝘵 𝘮𝘢𝘵𝘢𝘬𝘰𝘵 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘯𝘪𝘭𝘢 𝘢𝘺 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘨𝘶𝘮𝘢𝘨𝘢𝘸𝘢 𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘴𝘢𝘮𝘢. 𝘒𝘢𝘺𝘢 𝘬𝘶𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘪𝘴 𝘮𝘰 𝘯𝘢 𝘸𝘢𝘭𝘢 𝘬𝘢𝘯𝘨 𝘪𝘬𝘢𝘵𝘢𝘬𝘰𝘵 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘯𝘢𝘮𝘶𝘮𝘶𝘯𝘰, 𝘨𝘢𝘸𝘪𝘯 𝘮𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘣𝘶𝘵𝘪 𝘢𝘵 𝘱𝘶𝘱𝘶𝘳𝘪𝘩𝘪𝘯 𝘬𝘢 𝘱𝘢 𝘯𝘪𝘭𝘢. 𝘚𝘢𝘱𝘢𝘨𝘬𝘢𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘯𝘢𝘮𝘶𝘮𝘶𝘯𝘰 𝘴𝘢 𝘣𝘢𝘺𝘢𝘯 𝘢𝘺 𝘮𝘨𝘢 𝘭𝘪𝘯𝘨𝘬𝘰𝘥 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘱𝘢𝘳𝘢 𝘴𝘢 𝘢𝘵𝘪𝘯𝘨 𝘪𝘬𝘢𝘣𝘶𝘣𝘶𝘵𝘪. 𝘗𝘦𝘳𝘰 𝘬𝘶𝘯𝘨 𝘨𝘢𝘨𝘢𝘸𝘢 𝘬𝘢 𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘴𝘢𝘮𝘢, 𝘥𝘢𝘱𝘢𝘵 𝘬𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘵𝘢𝘬𝘰𝘵 𝘥𝘢𝘩𝘪𝘭 𝘮𝘢𝘺 𝘬𝘢𝘱𝘢𝘯𝘨𝘺𝘢𝘳𝘪𝘩𝘢𝘯 𝘴𝘪𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘳𝘶𝘴𝘢𝘩𝘢𝘯 𝘬𝘢. 𝘚𝘪𝘭𝘢ʼ𝘺 𝘮𝘨𝘢 𝘭𝘪𝘯𝘨𝘬𝘰𝘥 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘯𝘢 𝘯𝘢𝘨𝘱𝘢𝘱𝘢𝘳𝘶𝘴𝘢 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘨𝘶𝘮𝘢𝘨𝘢𝘸𝘢 𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘴𝘢𝘮𝘢. 𝗠𝗚𝗔 𝗧𝗔𝗚𝗔-𝗥𝗢𝗠𝗔 𝟭𝟯:𝟯–𝟰 Ang tungkulin at layunin at pamahalaan ay magpatupad ng katarungan. Ang katarungan sa kasong ito, ay nangangahulugan ng pagbibigay sa bawat tao ng nararapat nilang matanggap. Maaari itong maipahayag sa dalawang paraan: pagtataguyod ng kabutihan at pagpaparusa sa kasamaan. Ang pamahalaan ay nagtataguyod ng kabutihan para sa mga mamamayang hindi nabibigyan ng kahalagahan, sa pamamagitan ng pagtatatag ng maayos at mapayapang lipunan kung saan kinikilala at hinihimok ang kabutihan. Subalit dahil sa tayo ay nabubuhay sa isang makasalanang mundo, dito rin pinaparusahan ang kasamaan at ipinatutupad ang katarungan. Ang mga pamahalaan ay itinatag upang magkaroon ng kapayapaan sa isang magulo at puno ng hindi pagkakaunawaan na lipunan, upang ang mga nagnanais ng mapayapang pamumuhay kasama ang kanilang kapwa ay makaranas nito. Ano ang sinasabi 1 Pedro 2:13–14 tungkol sa tungkulin ng mga namamahalang awtoridad? Malinaw at tuwiran ang layunin ng pamahalaang sibil na naaayon sa Bibliya. Sa tunay na buhay, nagkakaroon ng pagkalito kapag ang pamahalaan at mga namumuno dito ay nagpapatupad ng mga patakaran na magpapahirap sa ibang mga sektor sa lipunan. Ano ang gagawin natin kapag ang pamahalaan ay nag-aabuso ng kapangyarihan? Bagama’t ang Bibliya ay nagtataglay ng iba’t ibang halimbawa bilang tugon sa katanungang ito, mayroong apat na bagay na maaari nating gawin: • 𝘐𝘱𝘢𝘯𝘢𝘭𝘢𝘯𝘨𝘪𝘯 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘯𝘢𝘮𝘢𝘮𝘢𝘩𝘢𝘭𝘢 (1 Timoteo 2:1-4). Ito ang pangunahing tugon ng mga Kristiyano sa lahat ng ikinababahala nila tungkol sa pamahalaang sibil. Ang pananalangin, sa isang banda, ay isang mataas na uri ng aktibismo. Dinadala mo ang iyong mga reklamo hindi sa kalsada upang pilitin ang pamahalaan na makinig kundi sa nag-iisang Diyos ng buong daigdig na nagtataglay ng kapangyarihan at awtoridad upang kumilos Siya tungkol dito. Hindi nito tinatanggalan ng halaga ang aktibismo, kundi ipinapahayag lamang ang kahalagahan ng pananalangin bilang isang pangunahing pagkilos. • 𝘐𝘱𝘢𝘯𝘨𝘢𝘳𝘢𝘭 𝘢𝘵 𝘪𝘵𝘶𝘳𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘴𝘢𝘭𝘪𝘵𝘢 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 (Mga Taga-Roma 12:1-2). Ang tunay na pagbabago ay nagaganap kapag muli nang binuhay ng salita ng Diyos ang mga puso ng mga makasalanang tao at gawin silang mga tagasunod ni Jesus. Ang paraan ng Diyos ng pagbabago sa mundo ay nagsisimula sa puso ng bawat mananampalataya sa pamamagitan ng salita na may kapangyarihang magdala ng pagbabago. Ang pulitika ay isa lamang sa mga kagamitan ng Diyos na nagdudulot ng pagbabago. • 𝘔𝘢𝘬𝘪𝘭𝘢𝘩𝘰𝘬 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘱𝘢𝘮𝘱𝘶𝘭𝘪𝘵𝘪𝘬𝘢 𝘢𝘵 𝘱𝘢𝘯𝘭𝘪𝘱𝘶𝘯𝘢𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘨𝘢𝘯𝘢𝘱𝘢𝘯 𝘴𝘢 𝘣𝘢𝘯𝘴𝘢. Tinuruan ng Diyos ang Kanyang mga tagasunod na maging asin at ilaw ng mundo (Mateo 5:13–16). Nangyayari ito kapag ang mga Kristiyano ay aktibong nakikilahok sa pulitikal at panlipunang mga kaganapan sa bansa sa halip na manood lamang sa tabi-tabi at magreklamo sa mga katiwaliang nagaganap sa lipunan. Ang mga Kristiyano ay inaatasang magbayad ng kanilang mga buwis, bumuto, mangampanya para sa mga makatarungang adhikain, at tumakbo sa mga pampublikong posisyon sa pamahalaan kung sila ay may kakayahan para dito. • 𝘔𝘢𝘨𝘱𝘳𝘰𝘵𝘦𝘴𝘵𝘢 𝘬𝘶𝘯𝘨 𝘬𝘪𝘯𝘢𝘬𝘢𝘪𝘭𝘢𝘯𝘨𝘢𝘯. Ito ay kinakailangan lamang na gawin matapos ang pananalangin, pangangaral, at pakikilahok. Ayon sa itinakda ng batas, mayroong lugar para sa pagprotesta upang gumawa ng panawagan sa mga opisyal ng pamahalaan na itaguyod ang batas (Mga Gawa 16:35–40). Subalit kapag tayo ay nagprotesta, ito ay dapat na gawin nang may pagrespeto at hangarin na makitang maghari ang katarungan at katuwiran ng Diyos. Maging sa ating mga pagprotesta, sinasabi sa Kasulatan na hindi natin dapat ituring nang walang paggalang ang mga may awtoridad (Mga Taga-Roma 13:1–2, 7; 1 Pedro 2:13–14). 𝗔𝗣𝗣𝗟𝗜𝗖𝗔𝗧𝗜𝗢𝗡 • Naniniwala ka ba na ang Diyos ay may ganap na awtoridad sa buong mundo? Paano dapat maapektuhan ng kaalaman tungkol sa ganap na awtoridad ng Diyos ang bawat bahagi ng iyong buhay? • Ano ang pinaniniwalaan mong layunin ng pamahalaang sibil? Paano dapat umayon sa sinasabi ng salita ng Diyos ang iyong kaisipan o pang-unawa? Ano ang isang bagay na nais mong gawin sa ibang pamamaraan batay sa aralin ngayon? • Basahin uli ang Mga Taga-Roma 13:1–4 nang malakas at mabagal. Anong mga salita ang nangungusap sa iyo? Bakit? Pag-isipan pa lalo ang mga ito ngayong linggo. Hingin sa Diyos na iayon ang mga naiisip at ang kagustuhan mo sa kagustuhan Niya. 𝗣𝗥𝗔𝗬𝗘𝗥 • Pasalamatan ang Diyos sa Kanyang ganap na awtoridad sa mga buhay natin. Pasalamatan Siya dahil kahit pa bumagsak ang mga pamahalaan at rehimen, ang Kanyang kapangyarihan ay magpapatuloy magpakailanman. • Sa buong katotohanan, sabihin sa Diyos ang naiisip mo at nararamdaman sa pamahalaang sibil. Hingin sa Kanya ang karunungan, kaalaman, at pagkaunawa sa Kanyang salita upang magawa mong tumugon sa makadiyos na pamamaraan. • Ipanalangin sa Diyos ang iyong bansa at ang mga namumuno dito. Ipanalangin na ang pamahalaang sibil ay kumilos sa paraang itinalaga ng Diyos.

Ang Bibliya at Pulitika

𝗪𝗔𝗥𝗠-𝗨𝗣 • Maituturing mo ba ang sarili mo bilang isang “pulitikal” na tao? Ano ang pinaka pulitikal na bagay na ginawa mo? • Balikan ang isang pagkakataon kung kailan ipinilit ng isang tao ang kanyang opinyon sa iyo? Paano ka tumugon? • Kung magagawa mong baguhin ang isang bagay sa iyong bansa, ano ito? 𝗪𝗢𝗥𝗗 𝘒𝘢𝘺𝘢 𝘴𝘪𝘯𝘢𝘣𝘪 𝘯𝘨 𝘗𝘈𝘕𝘎𝘐𝘕𝘖𝘖𝘕𝘎 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘴𝘢 𝘢𝘩𝘢𝘴, “𝘋𝘢𝘩𝘪𝘭 𝘴𝘢 𝘨𝘪𝘯𝘢𝘸𝘢 𝘮𝘰𝘯𝘨 𝘪𝘵𝘰, 𝘱𝘢𝘳𝘶𝘳𝘶𝘴𝘢𝘩𝘢𝘯 𝘬𝘪𝘵𝘢. 𝘚𝘢 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘯𝘨 𝘩𝘢𝘺𝘰𝘱, 𝘪𝘬𝘢𝘸 𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘬𝘢𝘬𝘢𝘳𝘢𝘯𝘢𝘴 𝘯𝘨 𝘴𝘶𝘮𝘱𝘢𝘯𝘨 𝘪𝘵𝘰: 𝘚𝘢 𝘣𝘶𝘰𝘯𝘨 𝘣𝘶𝘩𝘢𝘺 𝘮𝘰ʼ𝘺 𝘨𝘢𝘨𝘢𝘱𝘢𝘯𝘨 𝘬𝘢 𝘴𝘢 𝘱𝘢𝘮𝘢𝘮𝘢𝘨𝘪𝘵𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘪𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘵𝘪𝘺𝘢𝘯 𝘢𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘣𝘪𝘣𝘪𝘨 𝘮𝘰 𝘢𝘺 𝘱𝘢𝘭𝘢𝘨𝘪𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘬𝘢𝘬𝘢𝘬𝘢𝘪𝘯 𝘯𝘨 𝘢𝘭𝘪𝘬𝘢𝘣𝘰𝘬. 𝘐𝘬𝘢𝘸 𝘢𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘣𝘢𝘣𝘢𝘦 𝘢𝘺 𝘮𝘢𝘨-𝘢𝘢𝘸𝘢𝘺. 𝘈𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘩𝘪 𝘮𝘰 𝘢𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘩𝘪 𝘯𝘪𝘺𝘢 𝘢𝘺 𝘮𝘢𝘨-𝘢𝘢𝘸𝘢𝘺 𝘥𝘪𝘯. 𝘋𝘶𝘥𝘶𝘳𝘶𝘨𝘪𝘯 𝘯𝘪𝘺𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘶𝘭𝘰 𝘮𝘰 𝘢𝘵 𝘵𝘶𝘵𝘶𝘬𝘭𝘢𝘸𝘪𝘯 𝘮𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘴𝘢𝘬𝘰𝘯𝘨 𝘯𝘪𝘺𝘢.” 𝗚𝗘𝗡𝗘𝗦𝗜𝗦 𝟯:𝟭𝟰–𝟭𝟱 Ang kapangyarihan ng pamahalaan na magpataw ng kaparusahan ay isang panandaliang solusyon sa isang mundong nagkamali. Ang pulitika at pamahalaan ay hindi nakapagliligtas. Maganda ang kanilang disenyo, ngunit dahil sa kasalanan, sila ay nagkaroon ng masamang pinatutunguhan. Tulad ng lahat ng ng nilikha, sila ay naghihintay ng pagtubos. Ito ang nagdadala sa atin sa Ikatlong Bahagi ng pangunahing kwento sa Bibliya: Pagtubos. Sa Genesis 3:15, ipinangako ng Diyos na magpapadala Siya ng Tagapagligtas na magtutuwid ng mga binaluktot at maglilinis ng mga nadungisan. Sa Bagong Tipan, nalaman natin na ang Tagapagligtas ay si Jesu-Cristo. Si Jesus ay naparito upang ayusin ang mga nasira sa Pagkakasala. Ang Pagkakasala ay nagdulot ng kamatayan; si Jesus ay naparito upang magbigay buhay. Sa pamamagitan ng pagbibigay sa atin ng bagong buhay, sinimulan Niya ang pagsasaayos, hindi lamang ang pagkasira ng mga tao, kundi pati na rin ang pagkasira ng lahat ng mga nilikha. Kasama na dito ang pagsasaayos ng “maling pinatutunguhan” ng ating kultural at pulitikal na buhay. Sinabi Niya na tayo ang asin at ilaw sa mundo (Mateo 5:13–14). Bilang mga tinubos na sangkatauhan, dapat tayong makibahagi sa pulitika at mga usaping pampulitika sa paraang nagbibigay ng karangalan sa Diyos at tugma sa ating pag-asa sa hinaharap sa Kanyang paparating na kaharian. Subalit maraming Kristiyano ang hindi nagkakaunawaan tungkol sa kung paano ituturing ang pamahalaang sibil nang naaayon sa sinasabi ng Bibliya. Ipinapakita sa Luma at Bagong Tipan sa Bibliya ang iba’t ibang paraan ng pagtugon na ginawa ng mga mamamayan ng Diyos sa mga hari at pamahalaan sa pangkalahatan. Narito ang ilang mga halimbawa. 𝟭. 𝗣𝗶𝗻𝗮𝗴𝘀𝗮𝗹𝗶𝘁𝗮𝗮𝗻 𝗻𝗶 𝗡𝗮𝘁𝗵𝗮𝗻 𝘀𝗶 𝗛𝗮𝗿𝗶𝗻𝗴 𝗗𝗮𝘃𝗶𝗱. 𝘗𝘢𝘨𝘬𝘢𝘵𝘢𝘱𝘰𝘴, 𝘴𝘪𝘯𝘢𝘣𝘪 𝘯𝘪 𝘕𝘢𝘵𝘢𝘯 𝘬𝘢𝘺 𝘋𝘢𝘷𝘪𝘥, “𝘐𝘬𝘢𝘸 𝘢𝘯𝘨 𝘵𝘢𝘰𝘯𝘨 𝘪𝘺𝘰𝘯! 𝘐𝘵𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘴𝘪𝘯𝘢𝘴𝘢𝘣𝘪 𝘯𝘨 𝘗𝘈𝘕𝘎𝘐𝘕𝘖𝘖𝘕, 𝘢𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘯𝘨 𝘐𝘴𝘳𝘢𝘦𝘭: ‘𝘗𝘪𝘯𝘪𝘭𝘪 𝘬𝘪𝘵𝘢𝘯𝘨 𝘩𝘢𝘳𝘪 𝘯𝘨 𝘐𝘴𝘳𝘢𝘦𝘭 𝘢𝘵 𝘪𝘯𝘪𝘭𝘪𝘨𝘵𝘢𝘴 𝘬𝘪𝘵𝘢 𝘬𝘢𝘺 𝘚𝘢𝘶𝘭. . . . 𝘗𝘦𝘳𝘰 𝘣𝘢𝘬𝘪𝘵 𝘩𝘪𝘯𝘥𝘪 𝘮𝘰 𝘴𝘪𝘯𝘶𝘯𝘰𝘥 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘶𝘵𝘰𝘴 𝘬𝘰, 𝘢𝘵 𝘨𝘪𝘯𝘢𝘸𝘢 𝘮𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘴𝘢𝘮𝘢𝘯𝘨 𝘣𝘢𝘨𝘢𝘺 𝘯𝘢 𝘪𝘵𝘰 𝘴𝘢 𝘱𝘢𝘯𝘪𝘯𝘨𝘪𝘯 𝘬𝘰?’” 𝟮 𝗦𝗔𝗠𝗨𝗘𝗟 𝟭𝟮:𝟳, 𝟵 Nang si David ay magkasala laban sa Diyos dahil sa pagsiping sa hindi niya asawa at sa paglagay sa asawa ng babae sa tiyak nitong kamatayan upang pagtakpan ang kanyang kasalanan (2 Samuel 11:1–27), ipinadala ng Diyos ang propetang si Natan upang harapin siya. Bagama’t ang paghaharap na ito ay tila isang prangkang pag-uusap sa pagitan ng dalawang kalalakihan, bilang isang propeta, kailangang sabihin ni Natan ang katotohanan sa isang nasa posisyon ng kapangyarihan (2 Samuel 12:1–15). Paano tumugon si David sa pagsaway ni Natan? 𝟮. 𝗧𝗶𝗻𝘂𝘁𝘂𝗹𝗮𝗻 𝗻𝗶 𝗘𝗹𝗶𝗷𝗮𝗵 𝘀𝗶 𝗔𝗵𝗮𝗯. 𝘓𝘶𝘮𝘢𝘱𝘪𝘵 𝘴𝘪 𝘌𝘭𝘪𝘢𝘴 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘵𝘢𝘰 𝘢𝘵 𝘴𝘪𝘯𝘢𝘣𝘪, “𝘏𝘢𝘯𝘨𝘨𝘢𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘪𝘭𝘢𝘯 𝘱𝘢 𝘣𝘢 𝘬𝘢𝘺𝘰 𝘮𝘢𝘨-𝘢𝘢𝘭𝘪𝘯𝘭𝘢𝘯𝘨𝘢𝘯? 𝘒𝘶𝘯𝘨 𝘢𝘯𝘨 𝘗𝘈𝘕𝘎𝘐𝘕𝘖𝘖𝘕 𝘢𝘯𝘨 𝘵𝘰𝘵𝘰𝘰𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴, 𝘴𝘶𝘯𝘥𝘪𝘯 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰 𝘴𝘪𝘺𝘢, 𝘱𝘦𝘳𝘰 𝘬𝘶𝘯𝘨 𝘴𝘪 𝘉𝘢𝘢𝘭 𝘢𝘯𝘨 𝘵𝘰𝘵𝘰𝘰𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴, 𝘴𝘶𝘯𝘥𝘪𝘯 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰 𝘪𝘵𝘰.” 𝟭 𝗠𝗚𝗔 𝗛𝗔𝗥𝗜 𝟭𝟴:𝟮𝟭 Ang ginawa ni Ahab upang galitin ang Panginoon ay higit pa sa ginawa ng sinumang hari sa Israel na nauna sa kanya (1 Hari 16:33). Sa kabuuan ng 1 Hari 17–19, makikita natin na ipinadala ng Diyos si Elijah upang harapin siya nang ilang beses. Ang paghaharap na humantong sa isang nag-aapoy na pagtutuos sa Bundok Carmel. Pagkatapos nito, tinakasan ni Elijah ang mamamatay taong si Reyna Jezebel. Sa 1 Hari 21:27–29, paano tumugon si Ahab sa salita ng Diyos na ibinigay Niya sa pamamagitan ni Elijah? 𝟯. 𝗣𝗶𝗻𝗮𝗺𝗮𝗵𝗮𝗹𝗮𝗮𝗻 𝗻𝗶 𝗢𝗯𝗮𝗱𝗶𝗮𝗵 𝗮𝗻𝗴 𝗽𝗮𝗹𝗮𝘀𝘆𝗼 𝗻𝗶 𝗔𝗵𝗮𝗯 𝗵𝗮𝗯𝗮𝗻𝗴 𝗶𝘁𝗶𝗻𝗮𝘁𝗮𝗴𝗼 𝗮𝗻𝗴 𝗺𝗴𝗮 𝗽𝗿𝗼𝗽𝗲𝘁𝗮 𝗻𝗴 𝗗𝗶𝘆𝗼𝘀. 𝘒𝘢𝘺𝘢 𝘪𝘱𝘪𝘯𝘢𝘵𝘢𝘸𝘢𝘨 𝘯𝘪 𝘈𝘩𝘢𝘣 𝘴𝘪 𝘖𝘣𝘢𝘥𝘪𝘢𝘴 𝘯𝘢 𝘴𝘪𝘺𝘢𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘮𝘢𝘮𝘢𝘩𝘢𝘭𝘢 𝘴𝘢 𝘱𝘢𝘭𝘢𝘴𝘺𝘰 𝘯𝘪𝘺𝘢. (𝘚𝘪 𝘖𝘣𝘢𝘥𝘪𝘢𝘴 𝘢𝘺 𝘭𝘶𝘣𝘰𝘴 𝘯𝘢 𝘨𝘶𝘮𝘢𝘨𝘢𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘴𝘢 𝘗𝘈𝘕𝘎𝘐𝘕𝘖𝘖𝘕. 𝘕𝘢𝘯𝘨 𝘱𝘪𝘯𝘢𝘱𝘢𝘵𝘢𝘺 𝘯𝘪 𝘑𝘦𝘻𝘦𝘣𝘦𝘭 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘱𝘳𝘰𝘱𝘦𝘵𝘢 𝘯𝘨 𝘗𝘈𝘕𝘎𝘐𝘕𝘖𝘖𝘕, 𝘪𝘵𝘪𝘯𝘢𝘨𝘰 𝘯𝘪 𝘖𝘣𝘢𝘥𝘪𝘢𝘴 𝘢𝘯𝘨 100 𝘱𝘳𝘰𝘱𝘦𝘵𝘢 𝘴𝘢 𝘥𝘢𝘭𝘢𝘸𝘢𝘯𝘨 𝘬𝘸𝘦𝘣𝘢, 𝘣𝘢𝘸𝘢𝘵 𝘬𝘸𝘦𝘣𝘢, 𝘢𝘵 𝘣𝘪𝘯𝘪𝘨𝘺𝘢𝘯 𝘯𝘪𝘺𝘢 𝘴𝘪𝘭𝘢 𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘨𝘬𝘢𝘪𝘯 𝘢𝘵 𝘵𝘶𝘣𝘪𝘨 𝘥𝘰𝘰𝘯.) 𝟭 𝗠𝗚𝗔 𝗛𝗔𝗥𝗜 𝟭𝟴:𝟯–𝟰 Habang si Elijah ay nagtatago mula kay Ahab, si Obadias, ang taong namamahala sa palasyo ni Haring Ahab, ay patagong iniligtas ang mga propeta ng Panginoon mula sa matinding galit ni Jezebel. Sa palagay mo, si Obadias ba ay natatakot na sumalungat sa hari at itago ang mga propeta ng Diyos? Sa iyong palagay, bakit pa rin niya ito ginawa? 𝟰. 𝗦𝗶 𝗗𝗮𝗻𝗶𝗲𝗹 𝗮𝘆 𝗺𝗮𝘆 𝗺𝗮𝘁𝗮𝗮𝘀 𝗻𝗮 𝗽𝗼𝘀𝗶𝘀𝘆𝗼𝗻 𝘀𝗮 𝗕𝗮𝗯𝗶𝗹𝗼𝗻𝗶𝗮 𝗮𝘁 𝗜𝗺𝗽𝗲𝗿𝘆𝗼𝗻𝗴 𝗠𝗲𝗱𝗼-𝗣𝗲𝗿𝘀𝗶𝗮𝗻. 𝘗𝘢𝘨𝘬𝘢𝘵𝘢𝘱𝘰𝘴 𝘮𝘢𝘨𝘴𝘢𝘭𝘪𝘵𝘢 𝘯𝘪 𝘋𝘢𝘯𝘪𝘦𝘭, 𝘪𝘯𝘪𝘶𝘵𝘰𝘴 𝘯𝘪 𝘏𝘢𝘳𝘪𝘯𝘨 𝘉𝘦𝘭𝘴𝘩𝘢𝘻𝘢𝘳 𝘯𝘢 𝘣𝘪𝘩𝘪𝘴𝘢𝘯 𝘴𝘪 𝘋𝘢𝘯𝘪𝘦𝘭 𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘩𝘢𝘳𝘭𝘪𝘬𝘢𝘯𝘨 𝘥𝘢𝘮𝘪𝘵 𝘢𝘵 𝘴𝘶𝘰𝘵𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘨𝘪𝘯𝘵𝘰𝘯𝘨 𝘬𝘸𝘪𝘯𝘵𝘢𝘴. 𝘈𝘵 𝘪𝘱𝘪𝘯𝘢𝘩𝘢𝘺𝘢𝘨 𝘯𝘨 𝘩𝘢𝘳𝘪 𝘯𝘢 𝘴𝘪𝘺𝘢 𝘢𝘺 𝘮𝘢𝘨𝘪𝘨𝘪𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘯𝘨𝘢𝘵𝘭𝘰𝘯𝘨 𝘱𝘪𝘯𝘢𝘬𝘢𝘮𝘢𝘵𝘢𝘢𝘴 𝘯𝘢 𝘱𝘪𝘯𝘶𝘯𝘰 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘩𝘢𝘳𝘪𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘉𝘢𝘣𝘪𝘭𝘰𝘯𝘪𝘢. 𝗗𝗔𝗡𝗜𝗘𝗟 𝟱:𝟮𝟵 Si Daniel ay isa sa mga nabihag na Judio na nagpakita ng kakayahang mula sa Diyos para sa pag-aaral at may kahusayan sa lahat ng literatura at karunungan sa Babilonia (Daniel 1:17–21). Ginamit niya ang kakayahang ito upang paglingkuran ang hari at ang buong Imperyo ng Babilonia. Nang sakupin ng Medes ang Babilonia, nagsilbi si Daniel sa ilalim ni Darius, ang bagong hari. Paano pinangalagaan ng Diyos si Daniel maging sa kulungan ng mga leon (Daniel 6:22)? Paano tumugon si Haring Darius dito (Daniel 6:25–27)? 𝟱. 𝗦𝗶 𝗡𝗲𝗵𝗲𝗺𝗶𝗮𝘀 𝗮𝘆 𝘁𝗮𝗴𝗮𝗽𝗮𝗴𝗱𝗮𝗹𝗮 𝗻𝗴 𝗸𝗼𝗽𝗮 𝘀𝗮 𝗵𝗮𝗿𝗶. 𝘗𝘪𝘯𝘢𝘨𝘣𝘪𝘨𝘺𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘩𝘢𝘳𝘪 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘬𝘢𝘩𝘪𝘭𝘪𝘯𝘨𝘢𝘯 𝘬𝘰 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘯𝘺𝘢 𝘥𝘢𝘩𝘪𝘭 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘣𝘶𝘵𝘪𝘩𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘴𝘢 𝘢𝘬𝘪𝘯. 𝗡𝗘𝗛𝗘𝗠𝗜𝗔𝗦 𝟮:𝟴 Nang umabot kay Nehemiah, ang tagapaghatid ng kopa ni Haring Artaxerxes, ang balita tungkol sa pagkawasak ng Jerusalem, hiningi niya ang pahintulot ng hari upang makapunta sila dito at itatag itong muli. Pinayagan ito ng hari at pinahintulutan pa si Nehemiah na gamitin ang mga kahoy sa kanyang kagubatan. Dagdag pa rito, nagpadala din ang Hari ng mga opisyal at kabalyero mula sa sandatahan ng Persia. Bakit ibinigay ng hari kay Nehemiah ang lahat ng hiniling niya? 𝟲. 𝗦𝗶 𝗠𝗼𝗿𝗱𝗲𝗰𝗮𝗶 𝗮𝘆 𝘁𝘂𝗺𝗮𝗻𝗴𝗴𝗶𝗻𝗴 𝘆𝘂𝗺𝘂𝗸𝗼𝗱 𝘀𝗮 𝗽𝘂𝗻𝗼𝗻𝗴 𝗺𝗶𝗻𝗶𝘀𝘁𝗿𝗼 𝗻𝗴 𝗵𝗮𝗿𝗶. 𝘐𝘯𝘶𝘵𝘶𝘴𝘢𝘯 𝘯𝘪𝘺𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘯𝘨 𝘰𝘱𝘪𝘴𝘺𝘢𝘭 𝘯𝘢 𝘺𝘶𝘮𝘶𝘬𝘰𝘥 𝘬𝘢𝘺 𝘏𝘢𝘮𝘢𝘯 𝘣𝘪𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘨𝘨𝘢𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘯𝘺𝘢. 𝘗𝘦𝘳𝘰 𝘢𝘺𝘢𝘸 𝘺𝘶𝘮𝘶𝘬𝘰𝘥 𝘯𝘪 𝘔𝘰𝘳𝘥𝘦𝘤𝘢𝘪. 𝗘𝗦𝗧𝗘𝗥 𝟯:𝟮 Habang nag-iingat si Reyna Ester na tuparin ang mga patakaran sa palasyo (Ester 4:16), ang pinsan niya na si Mordecai ay sumusuway sa utos ng hari na yumukod sa punong ministro na si Haman. Subalit nang matuklasan niya ang planong pagpatay kay Haring Ahasuerus, nagpadala siya ng mensahe kay Ester upang iligtas ang hari. Ayon sa Ester 8:1–17, paano pinaglingkuran ni Mordecai ang hari nang di kalaunan? 𝟳. 𝗦𝗶𝗻𝗮𝘀𝗮𝗯𝗶𝗵𝗮𝗻 𝗻𝗶 𝗝𝘂𝗮𝗻 𝗻𝗮 𝗧𝗮𝗴𝗮𝗽𝗮𝗴𝗯𝗮𝘂𝘁𝗶𝘀𝗺𝗼 𝘀𝗶 𝗛𝗮𝗿𝗶𝗻𝗴 𝗛𝗲𝗿𝗼𝗱. 𝘓𝘢𝘨𝘪𝘯𝘨 𝘴𝘪𝘯𝘢𝘴𝘢𝘣𝘪𝘩𝘢𝘯 𝘯𝘪 𝘑𝘶𝘢𝘯 𝘴𝘪 𝘏𝘦𝘳𝘰𝘥𝘦𝘴 𝘯𝘢 𝘩𝘪𝘯𝘥𝘪 𝘵𝘢𝘮𝘢 𝘯𝘢 𝘬𝘶𝘯𝘪𝘯 𝘯𝘪𝘺𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘢𝘴𝘢𝘸𝘢 𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘯𝘺𝘢𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘱𝘢𝘵𝘪𝘥. 𝘒𝘢𝘺𝘢 𝘯𝘢𝘨𝘬𝘪𝘮𝘬𝘪𝘮 𝘯𝘨 𝘨𝘢𝘭𝘪𝘵 𝘴𝘪 𝘏𝘦𝘳𝘰𝘥𝘪𝘢𝘴 𝘬𝘢𝘺 𝘑𝘶𝘢𝘯, 𝘢𝘵 𝘨𝘶𝘴𝘵𝘰 𝘯𝘪𝘺𝘢 𝘪𝘵𝘰𝘯𝘨 𝘪𝘱𝘢𝘱𝘢𝘵𝘢𝘺. 𝘗𝘦𝘳𝘰 𝘩𝘪𝘯𝘥𝘪 𝘯𝘪𝘺𝘢 𝘮𝘢𝘨𝘢𝘸𝘢, 𝘥𝘢𝘩𝘪𝘭 𝘢𝘺𝘢𝘸 𝘱𝘶𝘮𝘢𝘺𝘢𝘨 𝘯𝘪 𝘏𝘦𝘳𝘰𝘥𝘦𝘴. 𝗠𝗔𝗥𝗖𝗢𝗦 𝟲:𝟭𝟴–𝟭𝟵 Kinuha ni Haring Herod ang asawa ng kapatid niyang si Philip, at ilang beses siyang pinagsabihan ni Juan na Tagabautismo tungkol dito. Ito ang dahilan kung bakit hinuli at pinakulong ng hari si Juan. Ano ang hiniling ng asawa ng hari tungkol kay Juan (Marcos 6:21–24)? 𝟴. 𝗦𝗶 𝗝𝗲𝘀𝘂𝘀 𝗮𝘆 𝗻𝗮𝗴𝗯𝗮𝘆𝗮𝗱 𝗻𝗴 𝗯𝘂𝘄𝗶𝘀. 𝘗𝘢𝘨𝘥𝘢𝘵𝘪𝘯𝘨 𝘯𝘪𝘭𝘢 𝘴𝘢 𝘊𝘢𝘱𝘦𝘳𝘯𝘢𝘶𝘮, 𝘭𝘶𝘮𝘢𝘱𝘪𝘵 𝘬𝘢𝘺 𝘗𝘦𝘥𝘳𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘮𝘢𝘯𝘪𝘯𝘪𝘯𝘨𝘪𝘭 𝘯𝘨 𝘣𝘶𝘸𝘪𝘴 𝘢𝘵 𝘯𝘢𝘨𝘵𝘢𝘯𝘰𝘯𝘨, “𝘕𝘢𝘨𝘣𝘢𝘣𝘢𝘺𝘢𝘥 𝘣𝘢 𝘯𝘨 𝘣𝘶𝘸𝘪𝘴 𝘢𝘯𝘨 𝘨𝘶𝘳𝘰 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰 𝘱𝘢𝘳𝘢 𝘴𝘢 𝘵𝘦𝘮𝘱𝘭𝘰?” 𝘚𝘶𝘮𝘢𝘨𝘰𝘵 𝘴𝘪 𝘗𝘦𝘥𝘳𝘰, “𝘖𝘰, 𝘯𝘢𝘨𝘣𝘢𝘣𝘢𝘺𝘢𝘥 𝘴𝘪𝘺𝘢.” 𝘕𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘬𝘢𝘣𝘢𝘭𝘪𝘬 𝘴𝘪 𝘗𝘦𝘥𝘳𝘰 𝘴𝘢 𝘵𝘪𝘯𝘶𝘵𝘶𝘭𝘶𝘺𝘢𝘯 𝘯𝘪𝘭𝘢, 𝘵𝘪𝘯𝘢𝘯𝘰𝘯𝘨 𝘴𝘪𝘺𝘢 𝘯𝘪 𝘑𝘦𝘴𝘶𝘴, “𝘈𝘯𝘰 𝘴𝘢 𝘱𝘢𝘭𝘢𝘨𝘢𝘺 𝘮𝘰, 𝘗𝘦𝘥𝘳𝘰? 𝘒𝘢𝘯𝘪𝘯𝘰 𝘯𝘢𝘯𝘨𝘰𝘯𝘨𝘰𝘭𝘦𝘬𝘵𝘢 𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘣𝘶𝘸𝘪𝘴 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘩𝘢𝘳𝘪, 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘢𝘯𝘢𝘬 𝘯𝘪𝘭𝘢 𝘰 𝘴𝘢 𝘪𝘣𝘢𝘯𝘨 𝘵𝘢𝘰?” 𝘚𝘶𝘮𝘢𝘨𝘰𝘵 𝘴𝘪 𝘗𝘦𝘥𝘳𝘰, “𝘚𝘢 𝘪𝘣𝘢𝘯𝘨 𝘵𝘢𝘰 𝘱𝘰.” 𝘚𝘪𝘯𝘢𝘣𝘪 𝘯𝘪 𝘑𝘦𝘴𝘶𝘴, “𝘒𝘶𝘯𝘨 𝘨𝘢𝘯𝘰𝘰𝘯, 𝘯𝘢𝘯𝘨𝘢𝘯𝘨𝘢𝘩𝘶𝘭𝘶𝘨𝘢𝘯 𝘯𝘢 𝘩𝘪𝘯𝘥𝘪 𝘬𝘢𝘪𝘭𝘢𝘯𝘨𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘨𝘣𝘢𝘺𝘢𝘥 𝘯𝘨 𝘣𝘶𝘸𝘪𝘴 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘢𝘯𝘢𝘬. 𝘗𝘦𝘳𝘰 𝘬𝘶𝘯𝘨 𝘩𝘪𝘯𝘥𝘪 𝘵𝘢𝘺𝘰 𝘮𝘢𝘨𝘣𝘢𝘣𝘢𝘺𝘢𝘥, 𝘣𝘢𝘬𝘢 𝘴𝘶𝘮𝘢𝘮𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘰𝘰𝘣 𝘯𝘪𝘭𝘢 𝘴𝘢 𝘢𝘵𝘪𝘯. 𝘒𝘢𝘺𝘢 𝘱𝘶𝘮𝘶𝘯𝘵𝘢 𝘬𝘢 𝘴𝘢 𝘭𝘢𝘸𝘢 𝘢𝘵 𝘮𝘢𝘮𝘪𝘯𝘨𝘸𝘪𝘵. 𝘐𝘣𝘶𝘬𝘢 𝘮𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘣𝘪𝘣𝘪𝘨 𝘯𝘨 𝘶𝘯𝘢𝘯𝘨 𝘪𝘴𝘥𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘩𝘶𝘩𝘶𝘭𝘪 𝘮𝘰 𝘢𝘵 𝘮𝘢𝘬𝘪𝘬𝘪𝘵𝘢 𝘮𝘰 𝘳𝘰𝘰𝘯 𝘢𝘯𝘨 𝘱𝘦𝘳𝘢𝘯𝘨 𝘴𝘢𝘱𝘢𝘵 𝘯𝘢 𝘱𝘢𝘮𝘣𝘢𝘺𝘢𝘥 𝘴𝘢 𝘣𝘶𝘸𝘪𝘴 𝘯𝘢𝘵𝘪𝘯𝘨 𝘥𝘢𝘭𝘢𝘸𝘢. 𝘒𝘶𝘯𝘪𝘯 𝘮𝘰 𝘪𝘵𝘰 𝘢𝘵 𝘪𝘣𝘢𝘺𝘢𝘥 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘯𝘢𝘯𝘨𝘰𝘯𝘨𝘰𝘭𝘦𝘬𝘵𝘢 𝘯𝘨 𝘣𝘶𝘸𝘪𝘴 𝘱𝘢𝘳𝘢 𝘴𝘢 𝘵𝘦𝘮𝘱𝘭𝘰.” 𝗠𝗔𝗧𝗘𝗢 𝟭𝟳:𝟮𝟰–𝟮𝟳 Ang mga tagakuha ng buwis ay nagpunta sa bahay ni Pedro upang mangolekta ng buwis. Bagama’t ang mga rabbi ay hindi na pinagbabayad ng buwis, sinabihan ni Jesus si Pedro na magbayad pa rin ng buwis. Sa palagay mo, bakit pinili pa rin ni Jess na magbayad ng buwis kahit na hindi Niya ito kailangang gawin? Sa Marcos 12:13–17, ano ang hinamon Niyang gawin ng mga Pariseo nang tanungin nila Siya tungkol sa pagbabayad ng buwis? 𝟵. 𝗛𝗶𝗻𝗱𝗶 𝘀𝗶𝗻𝘂𝗻𝗼𝗱 𝗻𝗶 𝗣𝗲𝗱𝗿𝗼 𝗮𝗻𝗴 𝗽𝘂𝗻𝗼𝗻𝗴 𝗽𝗮𝗿𝗶. 𝘚𝘶𝘮𝘢𝘨𝘰𝘵 𝘴𝘪 𝘗𝘦𝘥𝘳𝘰 𝘢𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘯𝘺𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘬𝘢𝘴𝘢𝘮𝘢, “𝘈𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘢𝘯𝘨 𝘥𝘢𝘱𝘢𝘵 𝘯𝘢𝘮𝘪𝘯𝘨 𝘴𝘶𝘯𝘥𝘪𝘯, 𝘢𝘵 𝘩𝘪𝘯𝘥𝘪 𝘢𝘯𝘨 𝘵𝘢𝘰.” 𝗠𝗚𝗔 𝗚𝗔𝗪𝗔 𝟱:𝟮𝟵 Nang arestuhin si Pedro sa unang pagkakataon sa aklat ng Mga Gawa, pinalaya siya ng anghel ng Panginoon sa pagsapit ng gabi. Kinabukasan, lumabas uiit siya upang mangaral sa publiko. Nang ipag-utos ng punong pari na arestuhin siya at ang iba pang mga apostol, buong tapang nilang ipinahayag na ang Diyos ang susundin nila at hindi ang tao. Ano ang ginawa ng mga apostol matapos nilang humarap sa council (Mga Gawa 5:41–42)? 𝟭𝟬. 𝗛𝗶𝗻𝗶𝗺𝗼𝗸 𝗻𝗶𝗻𝗮 𝗣𝗮𝗯𝗹𝗼 𝗮𝘁 𝗣𝗲𝗱𝗿𝗼 𝗮𝗻𝗴 𝗶𝗴𝗹𝗲𝘀𝘆𝗮 𝗻𝗮 𝗺𝗮𝗴𝗽𝗮𝘀𝗮𝗶𝗹𝗮𝗹𝗶𝗺 𝘀𝗮 𝗽𝗮𝗺𝗮𝗵𝗮𝗹𝗮𝗮𝗻𝗴 𝘀𝗶𝗯𝗶𝗹. 𝘔𝘢𝘨𝘱𝘢𝘴𝘢𝘬𝘰𝘱 𝘬𝘢𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘯𝘢𝘮𝘶𝘮𝘶𝘯𝘰 𝘴𝘢 𝘱𝘢𝘮𝘢𝘩𝘢𝘭𝘢𝘢𝘯. 𝘚𝘢𝘱𝘢𝘨𝘬𝘢𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘮𝘢𝘩𝘢𝘭𝘢𝘢𝘯 𝘢𝘺 𝘯𝘢𝘨𝘮𝘶𝘭𝘢 𝘴𝘢 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴, 𝘢𝘵 𝘴𝘪𝘺𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘨𝘭𝘢𝘨𝘢𝘺 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘯𝘢𝘮𝘶𝘮𝘶𝘯𝘰 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘯𝘪𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘱𝘸𝘦𝘴𝘵𝘰. 𝗠𝗚𝗔 𝗧𝗔𝗚𝗔-𝗥𝗢𝗠𝗔 𝟭𝟯:𝟭 𝘈𝘭𝘢𝘯𝘨-𝘢𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘴𝘢 𝘗𝘈𝘕𝘎𝘐𝘕𝘖𝘖𝘕, 𝘮𝘢𝘨𝘱𝘢𝘴𝘢𝘬𝘰𝘱 𝘬𝘢𝘺𝘰 𝘴𝘢 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘯𝘨 𝘵𝘢𝘨𝘢𝘱𝘢𝘮𝘢𝘩𝘢𝘭𝘢 𝘯𝘨 𝘣𝘢𝘺𝘢𝘯, 𝘮𝘢𝘨𝘪𝘯𝘨 𝘴𝘢 𝘦𝘮𝘱𝘦𝘳𝘢𝘥𝘰𝘳 𝘯𝘢 𝘮𝘢𝘺 𝘱𝘪𝘯𝘢𝘬𝘢𝘮𝘢𝘵𝘢𝘢𝘴 𝘯𝘢 𝘬𝘢𝘱𝘢𝘯𝘨𝘺𝘢𝘳𝘪𝘩𝘢𝘯 𝘰 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘨𝘰𝘣𝘦𝘳𝘯𝘢𝘥𝘰𝘳 𝘯𝘢 𝘴𝘪𝘯𝘶𝘨𝘰 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘱𝘢𝘳𝘢 𝘮𝘢𝘨𝘱𝘢𝘳𝘶𝘴𝘢 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘨𝘶𝘮𝘢𝘨𝘢𝘸𝘢 𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘴𝘢𝘮𝘢 𝘢𝘵 𝘮𝘢𝘨𝘱𝘢𝘳𝘢𝘯𝘨𝘢𝘭 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘨𝘶𝘮𝘢𝘨𝘢𝘸𝘢 𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘣𝘶𝘵𝘪. 𝘚𝘢𝘱𝘢𝘨𝘬𝘢𝘵 𝘪𝘵𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘭𝘰𝘰𝘣𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴, 𝘯𝘢 𝘴𝘢 𝘱𝘢𝘮𝘢𝘮𝘢𝘨𝘪𝘵𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘣𝘶𝘣𝘶𝘵𝘪 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘨𝘢𝘸𝘢 𝘢𝘺 𝘸𝘢𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘴𝘢𝘣𝘪 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘩𝘢𝘯𝘨𝘢𝘭 𝘯𝘢 𝘸𝘢𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘢𝘭𝘢𝘮 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘵𝘰𝘵𝘰𝘩𝘢𝘯𝘢𝘯. 𝘔𝘢𝘭𝘢𝘺𝘢 𝘯𝘨𝘢 𝘬𝘢𝘺𝘰, 𝘱𝘦𝘳𝘰 𝘩𝘪𝘯𝘥𝘪 𝘪𝘵𝘰 𝘯𝘢𝘯𝘨𝘢𝘯𝘨𝘢𝘩𝘶𝘭𝘶𝘨𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘭𝘢𝘺𝘢 𝘯𝘢 𝘬𝘢𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘨𝘶𝘮𝘢𝘸𝘢 𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘴𝘢𝘮𝘢, 𝘬𝘶𝘯𝘥𝘪 𝘮𝘢𝘮𝘶𝘩𝘢𝘺 𝘬𝘢𝘺𝘰 𝘣𝘪𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘢𝘭𝘪𝘱𝘪𝘯 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴. 𝘐𝘨𝘢𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘯ʼ𝘺𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘯𝘨 𝘵𝘢𝘰 𝘢𝘵 𝘮𝘢𝘩𝘢𝘭𝘪𝘯 𝘯ʼ𝘺𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘬𝘢𝘱𝘢𝘵𝘪𝘥 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰 𝘬𝘢𝘺 𝘊𝘳𝘪𝘴𝘵𝘰. 𝘔𝘢𝘮𝘶𝘩𝘢𝘺 𝘬𝘢𝘺𝘰 𝘯𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘺 𝘵𝘢𝘬𝘰𝘵 𝘴𝘢 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴, 𝘢𝘵 𝘪𝘨𝘢𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘌𝘮𝘱𝘦𝘳𝘢𝘥𝘰𝘳. 𝟭 𝗣𝗘𝗗𝗥𝗢 𝟮:𝟭𝟯–𝟭𝟳 Sinulatan nina Pablo at Pedro sa mga iglesya upang sabihin na magpasakop sa mga awtoridad ng pamahalaang sibil. Sa palagay mo, bakit mahirap noong mga panahong iyon ang magpasakop sa Roma? Bakit hiniling pa rin nina Pablo at Pedro na gawin pa rin ito ng mga mananampalataya? Para kanino ang kahilingan ni Pablo sa mga mananampalataya na magpasakop sa lahat ng mga institusyon ng tao? Ipinapakita ng sampung mga halimbawang ito kung paano tumugon ang mga mamamayan ng Diyos sa mga namamahala sa gobyerno noong kanilang kapanahunan. Ang iba ay nagtatrabaho kasama ang mga emperador (Daniel, Ester, Nehemiah); ang iba ay sumaway ng mga hari (Elijah, Nathan, Juan na Tagabautismo). Ang ilan ay nakatrabahao ang ilang pulitikal na pinuno (Isaias), habang ang ilan ay nahirapan na himukin ang ang Kristiyano na magpasaskop sa mga may pagkukulang nilang mga pinuno (Pablo, Pedro). Sa madaling salita, walang nagiisang maliwanag na paraan upang tumugon sa pulitika at pamamahala. Ang lahat ng mga sitwasyon ay kani-kaniyang kahulugan at konteksto. Subalit may isang prinsipyo kung saan maaaari nating iayon ang ating mga tugon: ang karangalan ng Diyos (Mga Taga-Roma 11:36). Para sa lahat ng usaping pulitikal na kinakaharap natin, ang tugon natin ay dapat na sumasagot sa katanungang ito: Ito ba ay magbibigay karangalan at kaluwalhatian sa Diyos? 𝗔𝗣𝗣𝗟𝗜𝗖𝗔𝗧𝗜𝗢𝗡 • Ayon sa mga halimbawang ito, sa tingin mo ba ay inaasahan tayo na laging makiayon sa pamahalaang sibil? Kailan at paano tayo maaaring tumutol? • Sa mga halimbawang ipinakita natin ngayon, alin ang pinakanangusap sa iyo? Bakit? Paano ito makikita sa buhay at sitwasyon mo ngayon? • Si Jesus ay pumarito upang magbigay ng buhay at ayusin ang mga nawasak dahil sa pagkakasala ng tao. Dahil dito, paano mo magagawang makialam sa pulitika sa paraang magbibigay karangalan sa Kanya? 𝗣𝗥𝗔𝗬𝗘𝗥 • Pasalamatan ang Diyos sa mga halimbawa sa Kasulatan tungkol sa pakiki-ugnay sa pamahalaang sibil. Hingin sa Kanya ang karunungan, pang-unawa, at lakas ng loob na maisapamuhay ito. • Hingin sa Diyos na ayusin at ipapanumbalik sa Kanya ang pagkawasak ng mga tao at ng buong nilikha. • Ipanalangin na ang Iglesya ay maging asin at ilaw ng mundo. Ipanalangin na maisasalamin natin ang karangalan ng Diyos sa lahat ng ating ginagawa at sinasabi.

Ang Iglesya at Pulitika

𝗪𝗔𝗥𝗠-𝗨𝗣 • Nagustuhan mo ba ang pag-aaral ng kasaysayan? Bakit oo o bakit hindi? • Ano ang isang bagay na sinubukan mong ayusin kamakailan lamang? Nagawa mo ba itong ayusin? Ano ang nangyari? • Balikan ang isang pagkakataon na binago mo ang iyong opinyon sa isang bagay matapos mong marinig ang paliwanag tungkol dito. Ano ang sinabi ng taong nagpaliwanag nito na naging dahilan ng pagbabago mo ng isip? 𝗪𝗢𝗥𝗗 𝘚𝘪𝘮𝘶𝘭𝘢 𝘯𝘰𝘰𝘯, 𝘯𝘢𝘯𝘨𝘢𝘳𝘢𝘭 𝘯𝘢 𝘴𝘪 𝘑𝘦𝘴𝘶𝘴. 𝘈𝘵 𝘪𝘵𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘯𝘺𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘦𝘯𝘴𝘢𝘩𝘦: “𝘗𝘢𝘨𝘴𝘪𝘴𝘪𝘩𝘢𝘯 𝘯𝘢 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘪𝘯𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘬𝘢𝘴𝘢𝘭𝘢𝘯𝘢𝘯, 𝘥𝘢𝘩𝘪𝘭 𝘮𝘢𝘭𝘢𝘱𝘪𝘵 𝘯𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘨𝘩𝘢𝘩𝘢𝘳𝘪 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴.” 𝗠𝗔𝗧𝗘𝗢 𝟰:𝟭𝟳 Nang simulan ni Jesus ang Kanyang pampublikong paglilingkod, ang una Niyang mensahe ay ang pagdating ng kaharian ng Diyos. Hindi natin dapat na maliitin ang kabigatan ng sinabi Niya. Habang ang iba ay iniisip na ang Bibliya ay walang pulitikal na mensahe, ang katotohanan ay ang pag-anunsyo ni Jesus ng kaharian ng Diyos ang pinakamalakas na pulitikal na pahayag na Kanyang sinabi. Ang pagdating ng kaharian ay nangangahulugan ng pagdating ng bagong hari. Magbabago ang mga pinapanigan ng tao; magtatakda ng mga limitasyon; kakailanganin ng mga tao na gumawa ng mga pagpapasya. Isang bagong uri ng pulitika ang dumating. Subalit hanggang sa ngayon, bakit hindi pa pinapapasok ng kaharian ng Diyos ang mga pagbabago na inaasam ng sangkatauhan? Bakit napakatagal ng ginagawang pagsasaayos ng mga Diyos ng lahat ng mga nabaluktot at nasira? Narito ang mga maikling sagot: 1. 𝘈𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘱𝘢𝘯𝘨𝘺𝘢𝘳𝘪𝘩𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘯𝘢 𝘯𝘢𝘨𝘥𝘢𝘥𝘢𝘭𝘢 𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘨𝘣𝘢𝘣𝘢𝘨𝘰 𝘢𝘺 𝘩𝘪𝘯𝘥𝘪 𝘪𝘱𝘪𝘯𝘢𝘱𝘢𝘵𝘶𝘱𝘢𝘥 𝘴𝘢 𝘱𝘢𝘮𝘢𝘮𝘢𝘨𝘪𝘵𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘱𝘶𝘭𝘪𝘵𝘪𝘬𝘢. 2. 𝘈𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘩𝘢𝘳𝘪𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘢𝘺 𝘯𝘢𝘴𝘢 𝘦𝘴𝘵𝘢𝘥𝘰 𝘯𝘨 “𝘯𝘢𝘳𝘪𝘵𝘰 𝘯𝘢, 𝘱𝘦𝘳𝘰 𝘩𝘪𝘯𝘥𝘪 𝘱𝘢.” Nangangahulugan ito na ang kaharian ng Diyos ay nagsimula na, subalit hindi pa ito ganap na naririto. Pinasinayaan na ito ng pagdating ni Cristo, at makukumpleto sa Kanyang muling pagdating. Ang kaharian ay hindi pa ganap na nandito upang magkaroon ng mas maraming panahon para sa pagpapalaganap ng ebanghelyo at mga misyon. Ito ang itinalaga sa atin bilang isang iglesya na nakatuon sa pagdidisipulo. Nais ni Jesus na maligtas ang marami pang tao, na pinapanatili Niyang nakabukas ang pinto nang mas matagal upang makapunta ang Kanyang mga tagapagdala ng ebanghelyo sa pinakamalalayong bahagi ng mundo at makapagbigay ng imbitasyon sa mga tao na pumasok sa Kanyang kaharian. Ang mga mamamayan ng Diyos ay tinawag din na mga patotoo sa kapangyarihan ng ebanghelyo na magdala ng pagbabago sa lahat ng larangan ng lipunan. Kaya habang tayo ay nagpupunta sa iba’t ibang lugar upang ipahayag ang mabuting balita, tayo din ay tinawag upang ipakita ang mabuting balitang ito sa pamamagitan ng ating mga buhay. Dapat na maabot at mabago ng ebanghelyo ang lahat ng larangan ng lipunan: pamilya, pamahalaan, kalakalan, media, sining at libangan, edukasyon, siyensya at teknolohiya, at pampalakasan. Ang ating kilos at pakikibahagi sa larangan ng pulitika ay dapat na magpakita ng pinaniniwalaan nating ebanghelyo. Sa kasaysayan, mayroong limang pananaw kung paano nakibahagi ang Iglesya sa pulitika. Habang tinitingnan natin ang mga ito, pagisipan at talakayin ang mga kagandahan at kasiraan sa bawat isa. 𝟭. 𝗔𝗻𝗴 𝗦𝗲𝗽𝗮𝗿𝗮𝘁𝗶𝗼𝗻𝗶𝘀𝘁 𝗻𝗮 𝗣𝗮𝗻𝗮𝗻𝗮𝘄 “𝘕𝘨𝘶𝘯𝘪𝘵 𝘴𝘪𝘯𝘢𝘴𝘢𝘣𝘪 𝘬𝘰 𝘴𝘢 𝘪𝘯𝘺𝘰 𝘯𝘢 𝘩𝘶𝘸𝘢𝘨 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘨𝘢𝘯𝘵𝘪𝘩𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘴𝘢𝘮𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘨𝘶𝘮𝘢𝘨𝘢𝘸𝘢 𝘴𝘢 𝘪𝘯𝘺𝘰 𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘴𝘢𝘮𝘢. 𝘒𝘶𝘯𝘨 𝘴𝘢𝘮𝘱𝘢𝘭𝘪𝘯 𝘬𝘢 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘯𝘢𝘯𝘨 𝘱𝘪𝘴𝘯𝘨𝘪, 𝘪𝘩𝘢𝘳𝘢𝘱 𝘮𝘰 𝘱𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘭𝘪𝘸𝘢. 𝘒𝘶𝘯𝘨 𝘪𝘩𝘢𝘣𝘭𝘢 𝘬𝘢 𝘯𝘨 𝘴𝘪𝘯𝘶𝘮𝘢𝘯 𝘢𝘵 𝘬𝘶𝘯𝘪𝘯 𝘢𝘯𝘨 𝘪𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘥𝘢𝘮𝘪𝘵, 𝘪𝘣𝘪𝘨𝘢𝘺 𝘮𝘰 𝘯𝘢 𝘳𝘪𝘯 𝘱𝘢𝘵𝘪 𝘢𝘯𝘨 𝘪𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘣𝘢𝘭𝘢𝘣𝘢𝘭.” 𝗠𝗔𝗧𝗘𝗢 𝟱:𝟯𝟵–𝟰𝟬 Ang separationist na pananaw ay iniuugnay sa mga Anabaptists, Amish, at Quakers. Idinidiin nila ang mga katuruan ni Jesus sa kapatawaran, biyaya, at pagmamahal sa kaaway. Ang postura ng mga separationists ay walang pananakit, tutol sila sa paggamit ng mapanirang pwersa o pagpupumilit, at itinuturo nila ang hindi paglaban kahit pa ang layunin ay ipagtanggol ang sarili. Naniniwala sila na ang Iglesya ay dapat na hindi nakahalubilo sa mundo, kung kaya’t hindi sila tinatanggap ang kultura at sa halip ay nananatili lamang sila sa loob ng kanilang mga komunidad. 𝟮. 𝗔𝗻𝗴 𝗗𝗮𝗹𝗮𝘄𝗮𝗻𝗴 𝗞𝗮𝗵𝗮𝗿𝗶𝗮𝗻 𝗻𝗮 𝗣𝗮𝗻𝗮𝗻𝗮𝘄 𝘚𝘪𝘯𝘢𝘣𝘪 𝘯𝘪 𝘑𝘦𝘴𝘶𝘴, “𝘒𝘶𝘯𝘨 𝘨𝘢𝘯𝘰𝘰𝘯, 𝘪𝘣𝘪𝘨𝘢𝘺 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰 𝘴𝘢 𝘌𝘮𝘱𝘦𝘳𝘢𝘥𝘰𝘳 𝘢𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘳𝘢 𝘴𝘢 𝘌𝘮𝘱𝘦𝘳𝘢𝘥𝘰𝘳, 𝘢𝘵 𝘴𝘢 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘢𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘳𝘢 𝘴𝘢 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴.” 𝗟𝗨𝗖𝗔𝗦 𝟮𝟬:𝟮𝟱 Ang pananaw na ito ay iniuugnay kay Martin Luther. Itinuturo dito na ang mundo ay nahahati sa dalawang kaharian: • isang mahigpit na pamamahala sa pamamagitan ng pagpaparusa upang mapanatili ang kapayapaan at pangunahing katarungan sa mundo (Mga Taga-Roma 13) • Isang espirituwal na pamamahala sa pamamagitan ng salita at Espiritu upang malipol ang mga kalalakihan at kababaihan sa kaharian ni Cristo (Juan 18:36) Ayon sa pananaw na ito, ang Iglesya ay dapat na umiwas sa tuwirang pakikilahok sa pulitika, at magtuon ng pansin sa paghubog ng puso ng mga Kristiyano. Ang ginagawa at ang salita ng Diyos na nagdadala ng kaligtasan ay nakahiwalay sa mundo ng pulitika. 𝟯. 𝗔𝗻𝗴 𝗣𝗿𝗼𝗽𝗵𝗲𝘁𝗶𝗰 𝗻𝗮 𝗣𝗮𝗻𝗮𝗻𝗮𝘄 “‘𝘗𝘢𝘪𝘳𝘢𝘭𝘪𝘯 𝘯ʼ𝘺𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘵𝘢𝘳𝘶𝘯𝘨𝘢𝘯 𝘢𝘵 𝘬𝘢𝘵𝘶𝘸𝘪𝘳𝘢𝘯. 𝘛𝘶𝘭𝘶𝘯𝘨𝘢𝘯 𝘯ʼ𝘺𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘯𝘪𝘯𝘢𝘬𝘢𝘸𝘢𝘯, 𝘪𝘭𝘪𝘨𝘵𝘢𝘴 𝘯ʼ𝘺𝘰 𝘴𝘪𝘭𝘢 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘮𝘢𝘺 𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘵𝘢𝘰𝘯𝘨 𝘶𝘮𝘢𝘢𝘱𝘪 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘯𝘪𝘭𝘢. 𝘏𝘶𝘸𝘢𝘨 𝘯ʼ𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘨𝘮𝘢𝘮𝘢𝘭𝘶𝘱𝘪𝘵𝘢𝘯 𝘰 𝘴𝘢𝘴𝘢𝘬𝘵𝘢𝘯 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘥𝘢𝘺𝘶𝘩𝘢𝘯, 𝘶𝘭𝘪𝘭𝘢 𝘢𝘵 𝘮𝘨𝘢 𝘣𝘪𝘺𝘶𝘥𝘢. 𝘏𝘶𝘸𝘢𝘨 𝘥𝘪𝘯 𝘬𝘢𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘱𝘢𝘵𝘢𝘺 𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘵𝘢𝘰𝘯𝘨 𝘸𝘢𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘴𝘢𝘭𝘢𝘯𝘢𝘯.’” 𝗝𝗘𝗥𝗘𝗠𝗜𝗔𝗦 𝟮𝟮:𝟯 Ang prophetic na pananaw ay nauugnay sa iglesyang African- American, subalit tinatanggap na rin ito ng maraming tao sa iba’t ibang bahagi ng mundo. Ito ay nakatuon sa puso ng Diyos para sa mga hindi pinahahalagahan, pinanghihinaan ng loob, pinakamababa (Mateo 25:45). May kamalayan sa mga kasalanan at paghihirap ng mga tao, ang mga may ganitong pananaw ay naniniwala na ang layunin ng Iglesya ay ihayag ang katotohanan sa kapangyarihan at magsilbing “tinig na nagbibigay ng propesiya” sa lipunan. Dahil itinuturo nito na ang iglesya ay dapat na masigasig sa paghahangad ng kalayaan, katarungan, at pagkakasundo, ang pananaw na ito ay mas nakikibahagi sa pulitika higit sa iba pang pananaw. Ang pag-asang pinanghahawakan ng mga may prophetic na pananaw ay nasa walang hanggang kaharian ng Diyos, kung saan ang kapayapaan at katarungan ay maghahari at ang lahat ng bagay ay maitutuwid. 𝟰. 𝗔𝗻𝗴 𝗖𝗮𝘁𝗵𝗼𝗹𝗶𝗰 𝗻𝗮 𝗣𝗮𝗻𝗮𝗻𝗮𝘄 𝘈𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘨𝘬𝘢𝘳𝘦𝘭𝘪𝘩𝘪𝘺𝘰𝘴𝘰𝘯𝘨 𝘪𝘵𝘪𝘯𝘶𝘵𝘶𝘳𝘪𝘯𝘨 𝘯𝘢 𝘥𝘢𝘭𝘪𝘴𝘢𝘺 𝘢𝘵 𝘸𝘢𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘱𝘪𝘯𝘵𝘢𝘴𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘈𝘮𝘢 𝘢𝘺 𝘪𝘵𝘰: 𝘈𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘨𝘵𝘶𝘭𝘰𝘯𝘨 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘶𝘭𝘪𝘭𝘢 𝘢𝘵 𝘮𝘨𝘢 𝘣𝘪𝘺𝘶𝘥𝘢 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘩𝘪𝘳𝘢𝘱𝘢𝘯 𝘯𝘪𝘭𝘢, 𝘢𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘨𝘵𝘢𝘭𝘪𝘬𝘰𝘥 𝘴𝘢 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘴𝘢𝘮𝘢𝘢𝘯 𝘴𝘢 𝘮𝘶𝘯𝘥𝘰𝘯𝘨 𝘪𝘵𝘰. 𝗦𝗔𝗡𝗧𝗜𝗔𝗚𝗢 𝟭:𝟮𝟳 Itinuturo ng simbahang Katoliko ang pitong bahagi ng kultura at pampublikong pamumuhay na tinutuunan nila: • ang halaga ng buhay ng tao • ang tawag sa pamilya, komunidad, at pakikibahagi • mga karapatan at tungkulin • pangangalaga sa mga mahihirap at mga mahihina • ang halaga ng trabaho at ng karapatan ng mga manggagawa • pakikiisa at paghahangad ng kabutihan ng lahat • Pangangalaga sa nilikha ng Diyos Ang katekista ng Katolisismo ay nagbibigay din ng balangkas ng tatlong tiyak na mga obligasyon ng lahat ng mga mamamayang Kristiyano: pagboto, pagtatanggol sa sariling bansa, at pagbabayad ng buwis. 𝟱. 𝗔𝗻𝗴 𝗧𝗿𝗮𝗻𝘀𝗳𝗼𝗿𝗺𝗮𝘁𝗶𝗼𝗻𝗶𝘀𝘁 𝗻𝗮 𝗣𝗮𝗻𝗮𝗻𝗮𝘄 “𝘒𝘢𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘵𝘢𝘨𝘢𝘴𝘶𝘯𝘰𝘥 𝘬𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘨𝘴𝘪𝘴𝘪𝘭𝘣𝘪𝘯𝘨 𝘢𝘴𝘪𝘯 𝘴𝘢 𝘮𝘶𝘯𝘥𝘰. 𝘕𝘨𝘶𝘯𝘪𝘵 𝘬𝘶𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘨-𝘪𝘣𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘴𝘢 𝘯𝘨 𝘢𝘴𝘪𝘯, 𝘸𝘢𝘭𝘢 𝘯𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘨𝘢𝘨𝘢𝘸𝘢 𝘱𝘢𝘳𝘢 𝘪𝘣𝘢𝘭𝘪𝘬 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘴𝘢 𝘯𝘪𝘵𝘰. 𝘞𝘢𝘭𝘢 𝘯𝘢 𝘪𝘵𝘰𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘬𝘪𝘯𝘢𝘣𝘢𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘺𝘢 𝘪𝘵𝘪𝘯𝘢𝘵𝘢𝘱𝘰𝘯 𝘯𝘢 𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘢𝘵 𝘵𝘪𝘯𝘢𝘵𝘢𝘱𝘢𝘬-𝘵𝘢𝘱𝘢𝘬𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘵𝘢𝘰. “𝘒𝘢𝘺𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘨𝘴𝘪𝘴𝘪𝘭𝘣𝘪𝘯𝘨 𝘪𝘭𝘢𝘸 𝘴𝘢 𝘮𝘶𝘯𝘥𝘰. 𝘈𝘵 𝘪𝘵𝘰 𝘢𝘺 𝘮𝘢𝘬𝘪𝘬𝘪𝘵𝘢 𝘯𝘨𝘢 𝘵𝘶𝘭𝘢𝘥 𝘯𝘨 𝘭𝘶𝘯𝘨𝘴𝘰𝘥 𝘯𝘢 𝘪𝘵𝘪𝘯𝘢𝘺𝘰 𝘴𝘢 𝘪𝘣𝘢𝘣𝘢𝘸 𝘯𝘨 𝘪𝘴𝘢𝘯𝘨 𝘣𝘶𝘳𝘰𝘭 𝘯𝘢 𝘩𝘪𝘯𝘥𝘪 𝘮𝘢𝘪𝘵𝘢𝘨𝘰. 𝘞𝘢𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘵𝘢𝘰𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘨𝘴𝘪𝘯𝘥𝘪 𝘯𝘨 𝘪𝘭𝘢𝘸 𝘢𝘵 𝘱𝘢𝘨𝘬𝘢𝘵𝘢𝘱𝘰𝘴 𝘢𝘺 𝘵𝘢𝘵𝘢𝘬𝘱𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘵𝘢𝘬𝘢𝘭𝘢𝘯. 𝘚𝘢 𝘩𝘢𝘭𝘪𝘱, 𝘪𝘯𝘪𝘭𝘢𝘭𝘢𝘨𝘢𝘺 𝘢𝘯𝘨 𝘪𝘭𝘢𝘸 𝘴𝘢 𝘱𝘢𝘵𝘶𝘯𝘨𝘢𝘯 𝘶𝘱𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘨𝘣𝘪𝘨𝘢𝘺-𝘭𝘪𝘸𝘢𝘯𝘢𝘨 𝘴𝘢 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘴𝘢 𝘣𝘢𝘩𝘢𝘺. 𝘎𝘢𝘯𝘰𝘰𝘯 𝘥𝘪𝘯 𝘢𝘯𝘨 𝘥𝘢𝘱𝘢𝘵 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘨𝘢𝘸𝘪𝘯. 𝘗𝘢𝘨𝘭𝘪𝘸𝘢𝘯𝘢𝘨𝘪𝘯 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘪𝘯𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘪𝘭𝘢𝘸 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘵𝘢𝘰, 𝘶𝘱𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘬𝘪𝘵𝘢 𝘯𝘪𝘭𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘣𝘶𝘣𝘶𝘵𝘪𝘯𝘨 𝘨𝘢𝘸𝘢 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰 𝘢𝘵 𝘱𝘶𝘱𝘶𝘳𝘪𝘩𝘪𝘯 𝘯𝘪𝘭𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘪𝘯𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘈𝘮𝘢𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘴𝘢 𝘭𝘢𝘯𝘨𝘪𝘵.” 𝗠𝗔𝗧𝗘𝗢 𝟱:𝟭𝟯–𝟭𝟲 Ayon sa kasaysayan, ang transformationist na pananaw ay iniuugnay kay John Calvin. Ang pangunahing tinutuunan nito ay ang katuruan ni Cristo na nagdadala ng pagbabago sa kultura sa pamamagitan ng ministeryo ng iglesya. Naiiba ito sa Lutheran na pananaw kung saan may dalawang kaharian ay walang kaugnayan sa isa’t isa, itinuturo ng transformationist na pananaw na si Cristo ang nangingibabaw sa lahat ng bagay, kabilang na ang mga tao, iglesya, at pamahalaan. Ayon sa pananaw na ito, ang pagbabago ng kultura ay nagsisimula sa pagbabago ng mga indibidwal. Kapag ang tao ay naligtas, ang kanyang pananampalataya ay magliliwanag sa lahat ng aspeto ng kanyang buhay, maging ito man ay pribado o pampubliko. Kapag ito ay nangyari, ang lipunan ay mapupuno ng mga taong nagbago, na magdudulot ng pagbabago sa mas malawak na kultura. Bilang karagdagan, dahil sa katuruan sa biyaya para sa lahat (na ang Espiritu ng Diyos ay kumikilos din sa labas ng Iglesya) ang iglesya ay hindi dapat nagugulat kapag may mga taong maalab sa kanilang pagsulong ng katarungan at may karunungan sa pangangalaga ng kabutihan ng lahat kasama na ang nasa labas ng katawan ni Cristo. Ang mga pananaw na ipinakita dito ay mga pangkalahatang pamamaraan kung paano tumugon ang Iglesya sa mga usaping pulitikal nitong nakaraang 2,000 taon. Ang bawat pnanaw ay may kalakasan at kahinaan. Halimbawa, habang ang separationist na pananaw ay pinahahalagahan ang kawalan ng pagpapatawad at pagpapakumbaba, nagkaroon pa ng mas maraming pang-uusig sa Iglesya dahil sa pagtuon nito sa kawalan ng pananakit sa kapwa sa lahat ng sitwasyon. Sa kabilang banda, ang Dalawang Kaharian na pananaw ay nagbigay sa mga Nazi ng dahilan upang bigyang katuturan ang bulag nilang pagsunod kay Hitler. Nang tanungin ang mga sundalong Nazi kung bakit nila sinunod ang mga kautusan ni Hitler, sinabi nila na, “Sinusunod lamang namin ang natural na kaharian.” Hindi natin kailangang paglabanin ang mga pananaw na ito sa isa’t isa dahil ang bawat isa sa kanila ay may kaisipang naaayon sa sinasabi ng Bibliya. Ang karamihan sa mga iglesya ngayon ay iniaayon ang kanilang pagtugon sa mga usaping pulitikal sa pamamagitan ng pagsasama ng tatlo o higit pang mga pananaw na tinalakay sa araling ito. 𝗔𝗣𝗣𝗟𝗜𝗖𝗔𝗧𝗜𝗢𝗡 • Nais ng Diyos na marinig ng lahat ng tao ang ebanghelyo at maging bahagi sila ng Kanyang kaharian. Ano ang tungkulin at ipinapangako mong gawin tungkol sa ebanghelyo habang hinihintay mo ang ganap na pagdating ng kaharian ng Diyos? • Sa limang pananaw na tinalakay, saan ka mas pumapanig? Bakit? Paano ipinapakita ng pampubliko mong pakikilahok sa pulitika ang personal mong mga paniniwala? • Ang mga mamamayan ng Diyos ay tinawag upang maging patotoo sa kakayahan ng ebanghelyo na magdala ng pagbabago sa lahat ng larangan ng lipunan. Ano ang dalawang bagay na gagawin mo sa ibang pamamaraan ngayong linggo sa larangan ng lipunan na kinabibilangan mo? 𝗣𝗥𝗔𝗬𝗘𝗥 • Pasalamatan ang Diyos sa Kanyang kaharian na “nandito na ngunit hindi pa.” Ipanalangin na habang hinihintay natin ang ganap nitong pagdating, mananatili tayong matapat sa Kanya. • Ipanalangin na maitataguyod natin ang pagkakaisa sa katawan ni Cristo. Ipanalangin na magkaroon ng paggalang sa iba’t ibang mga pananaw at pagmamahal sa kabila ng mga ito. • Ipanalangin na ikaw ay maging patotoo sa kapangyarihan ng ebanghelyo na makapagdala ng pagbabago sa larangan ng lipunan na kinabibilangan mo. Hingin sa Diyos ang pananaw sa mundo na naaayon sa Bibliya at na makita mo ang mga bagay sa paraang nais Niya na makita mo. 𝗠𝗴𝗮 𝗦𝗮𝗻𝗴𝗴𝘂𝗻𝗶𝗮𝗻 𝗣𝗮𝗿𝗮 𝘀𝗮 𝗞𝗮𝗿𝗮𝗴𝗱𝗮𝗴𝗮𝗻𝗴 𝗣𝗮𝗴-𝗮𝗮𝗿𝗮𝗹: 1. Ashford, Bruce Riley, and Chris Pappalardo. 𝘖𝘯𝘦 𝘕𝘢𝘵𝘪𝘰𝘯 𝘜𝘯𝘥𝘦𝘳 𝘎𝘰𝘥: 𝘈 𝘊𝘩𝘳𝘪𝘴𝘵𝘪𝘢𝘯 𝘏𝘰𝘱𝘦 𝘧𝘰𝘳 𝘈𝘮𝘦𝘳𝘪𝘤𝘢𝘯 𝘗𝘰𝘭𝘪𝘵𝘪𝘤𝘴. Nashville, Tennessee: B & H Academic, 2015. 2. Black, Amy, ed. 𝘍𝘪𝘷𝘦 𝘝𝘪𝘦𝘸𝘴 𝘰𝘯 𝘵𝘩𝘦 𝘊𝘩𝘶𝘳𝘤𝘩 𝘢𝘯𝘥 𝘗𝘰𝘭𝘪𝘵𝘪𝘤𝘴. Counterpoints: Bible and Theology. Grand Rapids, MI: Zondervan, 2015. 3. Grudem, Wayne A. 𝘗𝘰𝘭𝘪𝘵𝘪𝘤𝘴 𝘈𝘤𝘤𝘰𝘳𝘥𝘪𝘯𝘨 𝘵𝘰 𝘵𝘩𝘦 𝘉𝘪𝘣𝘭𝘦 : 𝘈 𝘊𝘰𝘮𝘱𝘳𝘦𝘩𝘦𝘯𝘴𝘪𝘷𝘦 𝘙𝘦𝘴𝘰𝘶𝘳𝘤𝘦 𝘧𝘰𝘳 𝘜𝘯𝘥𝘦𝘳𝘴𝘵𝘢𝘯𝘥𝘪𝘯𝘨 𝘔𝘰𝘥𝘦𝘳𝘯 𝘗𝘰𝘭𝘪𝘵𝘪𝘤𝘢𝘭 𝘐𝘴𝘴𝘶𝘦𝘴 𝘪𝘯 𝘓𝘪𝘨𝘩𝘵 𝘰𝘧 𝘚𝘤𝘳𝘪𝘱𝘵𝘶𝘳𝘦. Grand Rapids, MI: Zondervan, 2010.

Ang Pulitika sa Kalagitnaan ng Kuwento

𝗪𝗔𝗥𝗠-𝗨𝗣 • Sa anong lungsod ka nakatira? Paano mo ilalarawan ang paligid kung saan ka nakatira, at ano ang pinakanagugustuhan mo dito? • Naranasan mo na bang umalis sa sinehan o teatro nang hindi pa nagwawakas ang palabas? Bakit mo ito ginawa? • Sino ang pinakamagaling na tagakuwento na kilala mo? Bakit mo ito naisip? 𝗪𝗢𝗥𝗗 “𝘔𝘢𝘨𝘵𝘢𝘺𝘰 𝘬𝘢𝘺𝘰 𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘣𝘢𝘩𝘢𝘺 𝘢𝘵 𝘥𝘰𝘰𝘯 𝘬𝘢𝘺𝘰 𝘵𝘶𝘮𝘪𝘳𝘢. 𝘔𝘢𝘨𝘵𝘢𝘯𝘪𝘮 𝘬𝘢𝘺𝘰 𝘢𝘵 𝘬𝘶𝘮𝘢𝘪𝘯 𝘯𝘨 𝘪𝘯𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘢𝘯𝘪. 𝘔𝘢𝘨-𝘢𝘴𝘢𝘸𝘢 𝘬𝘢𝘺𝘰 𝘢𝘵 𝘯𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘨𝘬𝘢𝘢𝘯𝘢𝘬 𝘬𝘢𝘺𝘰. 𝘏𝘢𝘺𝘢𝘢𝘯 𝘥𝘪𝘯 𝘯𝘪𝘯𝘺𝘰𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘨-𝘢𝘴𝘢𝘸𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘢𝘯𝘢𝘬 𝘯ʼ𝘺𝘰 𝘢𝘵 𝘯𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘨𝘬𝘢𝘢𝘯𝘢𝘬 𝘥𝘪𝘯 𝘴𝘪𝘭𝘢 𝘱𝘢𝘳𝘢 𝘥𝘶𝘮𝘢𝘮𝘪 𝘬𝘢𝘺𝘰 𝘯𝘢𝘯𝘨 𝘥𝘶𝘮𝘢𝘮𝘪. 𝘛𝘶𝘮𝘶𝘭𝘰𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘺𝘰 𝘱𝘢𝘳𝘢 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘣𝘶𝘵𝘪𝘩𝘢𝘯 𝘢𝘵 𝘬𝘢𝘶𝘯𝘭𝘢𝘳𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘭𝘶𝘯𝘨𝘴𝘰𝘥 𝘯𝘢 𝘱𝘪𝘯𝘢𝘨𝘥𝘢𝘭𝘩𝘢𝘯 𝘴𝘢 𝘪𝘯𝘺𝘰. 𝘐𝘱𝘢𝘯𝘢𝘭𝘢𝘯𝘨𝘪𝘯 𝘯ʼ𝘺𝘰 𝘪𝘵𝘰 𝘥𝘢𝘩𝘪𝘭 𝘬𝘢𝘱𝘢𝘨 𝘶𝘮𝘶𝘯𝘭𝘢𝘥 𝘪𝘵𝘰, 𝘶𝘶𝘯𝘭𝘢𝘥 𝘥𝘪𝘯 𝘬𝘢𝘺𝘰.” 𝗝𝗘𝗥𝗘𝗠𝗜𝗔𝗦 𝟮𝟵:𝟱–𝟳 Nagsimula tayong pag-usapan ang pamahalaang sibil sa pamamagitan ng pagsabi na ang Bibliya ay mas mauunawaan kung babasahin natin ito bilang isang salaysay na nahahati sa apat na bahagi: Paglikha, Pagkakasala, Pagtubos, at pagpapanumbalik. Ang Diyos ay lumikha ng isang mabuting mundo (Unang Bahagi) subalit ito ay sinira ng kasalanan (Ikalawang Bahagi). Ang pinakamalaking bahagi na itinala sa Bibliya ay tungkol sa pagtubos (Ikatlong Bahagi, na mula sa Genesis 3 hanggang sa Pahayag 20), habang ang dalawang huling mga kabanata sa Pahayag ay nagbibigay sa atin ng pangitain tungkol sa pagpapanumbalik ng lahat ng bagay (Ikaapat na Bahagi). Tayo ay nabubuhay sa kalagitnaan ng kuwento. Ano ang ibig sabihin nito? Tayo ay nabubuhay sa panahong ang pagtubos ay nagsimula na ngunit hindi pa kumpleto. Tayo ay nasa kalagitnaan ng “narito na subalit hindi pa.” Gaya ng pamumuhay sa huling yugto ng isang pandemya, ang bakuna ay nakikita na subalit ang pagpapabakuna sa buong populasyon ay nangangailangan pa ng panahon. Bilang isang iglesya, ano ang dapat nating gawin sa kalagitnaan ng kuwento? 𝟭. 𝗠𝗮𝗴𝗶𝗻𝗴 𝗯𝗮𝗵𝗮𝗴𝗶 𝗻𝗴 𝗶𝘀𝗮𝗻𝗴 𝗹𝗼𝗸𝗮𝗹 𝗻𝗮 𝗶𝗴𝗹𝗲𝘀𝘆𝗮 𝗮𝘁 𝗹𝘂𝗺𝗮𝗴𝗼 𝘀𝗮 𝗽𝗮𝗴𝗱𝗶𝗱𝗶𝘀𝗶𝗽𝘂𝗹𝗼. 𝘒𝘢𝘺𝘢 𝘯𝘢𝘮𝘢𝘯 𝘪𝘵𝘪𝘯𝘢𝘢𝘴 𝘴𝘪𝘺𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘶𝘣𝘰𝘴 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘢𝘵 𝘣𝘪𝘯𝘪𝘨𝘺𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘵𝘪𝘵𝘶𝘭𝘰𝘯𝘨 𝘩𝘪𝘨𝘪𝘵 𝘴𝘢 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘯𝘨 𝘵𝘪𝘵𝘶𝘭𝘰, 𝘶𝘱𝘢𝘯𝘨 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘴𝘢 𝘭𝘢𝘯𝘨𝘪𝘵 𝘢𝘵 𝘭𝘶𝘱𝘢, 𝘢𝘵 𝘯𝘢𝘴𝘢 𝘪𝘭𝘢𝘭𝘪𝘮 𝘯𝘨 𝘭𝘶𝘱𝘢 𝘢𝘺 𝘭𝘶𝘭𝘶𝘩𝘰𝘥 𝘴𝘢 𝘱𝘢𝘨𝘴𝘢𝘮𝘣𝘢 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘯𝘺𝘢. 𝘈𝘵 𝘬𝘪𝘬𝘪𝘭𝘢𝘭𝘢𝘯𝘪𝘯 𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘯𝘢 𝘴𝘪 𝘑𝘦𝘴𝘶-𝘊𝘳𝘪𝘴𝘵𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘗𝘈𝘕𝘎𝘐𝘕𝘖𝘖𝘕, 𝘴𝘢 𝘪𝘬𝘢𝘱𝘶𝘱𝘶𝘳𝘪 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘈𝘮𝘢. 𝗠𝗚𝗔 𝗧𝗔𝗚𝗔-𝗙𝗜𝗟𝗜𝗣𝗢𝗦 𝟮:𝟵–𝟭𝟭 Kapag tayo ay nagtitipon-tipon bilang isang iglesya linggolinggo, ipinapahayag natin na si Jesus ay Panginoon at si Caesar ay hindi. Ang katotohanang ito ay may implikasyon sa paraan natin ng pamumuhay sa buong linggo. Ang iglesya ay ay sentro ng paghulma para sa pagiging makatwiran sa pampubliko at pribadong pamumuhay. Dito tayo lumalago sa ating pagdidisipulo. Habang ang ating buhay ay hinuhubog ng ebanghelyo ni Cristo, ang ating panloob na paniniwala ay makaaapekto sa paraan natin ng pagtugon sa mga isyung pulitikal. Paano ka naging bahagi ng isang lokal na iglesya, at paano ka lumago bilang isang disipulo? 𝟮. 𝗛𝗮𝗻𝗴𝗮𝗿𝗶𝗻 𝗮𝗻𝗴 𝗺𝗮𝗸𝗮𝗯𝘂𝗯𝘂𝘁𝗶 𝗽𝗮𝗿𝗮 𝘀𝗮 𝗹𝘂𝗻𝗴𝘀𝗼𝗱. “𝘛𝘶𝘮𝘶𝘭𝘰𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘺𝘰 𝘱𝘢𝘳𝘢 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘣𝘶𝘵𝘪𝘩𝘢𝘯 𝘢𝘵 𝘬𝘢𝘶𝘯𝘭𝘢𝘳𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘭𝘶𝘯𝘨𝘴𝘰𝘥 𝘯𝘢 𝘱𝘪𝘯𝘢𝘨𝘥𝘢𝘭𝘩𝘢𝘯 𝘴𝘢 𝘪𝘯𝘺𝘰. 𝘐𝘱𝘢𝘯𝘢𝘭𝘢𝘯𝘨𝘪𝘯 𝘯ʼ𝘺𝘰 𝘪𝘵𝘰 𝘥𝘢𝘩𝘪𝘭 𝘬𝘢𝘱𝘢𝘨 𝘶𝘮𝘶𝘯𝘭𝘢𝘥 𝘪𝘵𝘰, 𝘶𝘶𝘯𝘭𝘢𝘥 𝘥𝘪𝘯 𝘬𝘢𝘺𝘰.” 𝗝𝗘𝗥𝗘𝗠𝗜𝗔𝗦 𝟮𝟵:𝟳 Sa loob ng pitumpung taon, ang mga Judio ay bihag ng Babilonia, kung saan sila ay napapalibutan ng mga pulitikal na kaaway araw-araw. Subalit, hindi sila sinabihan ng Diyos na sirain ang kanilang kaaway. Sinabihan sila ng Diyos na magtayo ng mga bahay, magtanim ng mga hardin, magasawa, at magkaroon ng mga pamilya. Ang mga Judio ay sinabihan na gawin ang kanilang mga panlipunan at kultural na mga gawain sa paraang magbibigay ng pakinabang sa mas malawak na populasyon. Iniwasan nila ang magkabilang dulong pananaw. Hindi nila ganap na isinabuhay ang kultura ng Babylonia at hindi rin nila ito ganap na iniwasan. Bilang mga mananampalataya, tayo ay mga mamamayan ng langit (Mga Taga-Filipos 3:20). Tayo ay mga dayuhan sa mundo at dumaraan lamang tayo dito. Subalit para sa ating pagpapatotoo bilang mga Kristiyano, hinahangad natin kung ano ang makabubuti sa ating lipunan. Kailangan nating gawin kung ano ang mabuti tayo man ay nasa tahanan, eskwelahan, o lugar na pinagtatrabahuhan. Ang mga Kristiyano ay dapat na maging magaling na tagatuos, serbidor, pinuno, at politiko. Ano ang hitsura ng paghahangad ng makabubuti sa lipunan sa kung saan ka man ngayon naroroon? 𝟯. 𝗠𝗮𝗴𝗸𝗮𝗿𝗼𝗼𝗻 𝗻𝗴 𝗺𝗮𝗹𝗮𝘄𝗮𝗸 𝗻𝗮 𝗽𝗮𝗻𝗮𝗻𝗮𝘄. 𝘈𝘯𝘨 𝘣𝘶𝘰𝘯𝘨 𝘮𝘶𝘯𝘥𝘰 𝘢𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘭𝘢𝘩𝘢𝘵 𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘳𝘪𝘳𝘪𝘵𝘰 𝘢𝘺 𝘱𝘢𝘨-𝘢𝘢𝘳𝘪 𝘯𝘨 𝘗𝘈𝘕𝘎𝘐𝘕𝘖𝘖𝘕. 𝗦𝗔𝗟𝗠𝗢 𝟮𝟰:𝟭 Bilang mga kinatawan ng Hari, hindi natin inilalagay sa pulitika ang ating pag-asa o kaya ay inaasahan na ililigtas tayo nito. Ito ay sa dahilan na ang pulitika ay isang larangan lamang ng lipunan. Sa halip, dapat tayong matapat na kumilos upang magbago ang lahat ng larangan at institusyon ng kultura—hindi lamang pulitika, kundi pati rin ang bangko at pananalapi, pag-aasawa at pamilya, sining at siyensya, edukasyon, paglibang, at palakasan. Ang ating pinagsamasamang patotoo bilang mga Kristiyano sa lahat ng larangan ng lipunan ay makatutulong sa mga hindi pa nakakakilala kay Jesus na mas tumugon sa ebanghelyo. Bakit mahalaga ang pagbabago sa lahat ng larangan ng lipunan, at hindi lamang sa pulitika? 𝟰. 𝗜𝘀𝗶𝗽𝗶𝗻 𝗮𝗻𝗴 𝘀𝘂𝘀𝘂𝗻𝗼𝗱 𝗻𝗮 𝗵𝗲𝗻𝗲𝗿𝗮𝘀𝘆𝗼𝗻. “𝘚𝘪𝘺𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘨𝘣𝘢𝘣𝘢𝘨𝘰 𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘯𝘢𝘩𝘰𝘯. 𝘚𝘪𝘺𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘨𝘱𝘢𝘱𝘢𝘴𝘺𝘢 𝘬𝘶𝘯𝘨 𝘴𝘪𝘯𝘰 𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘨𝘩𝘢𝘩𝘢𝘳𝘪 𝘢𝘵 𝘴𝘪𝘺𝘢 𝘳𝘪𝘯 𝘢𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘨-𝘢𝘢𝘭𝘪𝘴 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘯𝘪𝘭𝘢 𝘴𝘢 𝘵𝘳𝘰𝘯𝘰. 𝘚𝘪𝘺𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘨𝘣𝘪𝘣𝘪𝘨𝘢𝘺 𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘳𝘶𝘯𝘶𝘯𝘨𝘢𝘯 𝘴𝘢 𝘮𝘢𝘳𝘶𝘳𝘶𝘯𝘰𝘯𝘨. . .” 𝗗𝗔𝗡𝗜𝗘𝗟 𝟮:𝟮𝟭 Sa halip na umasa sa mga panandaliang pulitikal na pagkilos, dapat tayong mangako na makikibahagi tayo sa pulitikal na mga gawain sa mahabang panahon. Ang layunin ng Diyos ay mas tatagal pa sa anumang imperyo at kaharian. Siya ang may kapangyarihan na nagpapasya kung sino ang maghahari at siya rin ang nag-aalis sa kanila sa trono. Dahil dito, ang ating pulitikal na pananaw ay hindi lamang dapat na para sa hangganan ng ating buhay. Dapat tayong kumilos tungo sa komprehensibo at matagal na pagbibigay ng kultural na patotoo sa mga darating na henerasyon. Sa iyong palagay, ano ang magiging hitsura nito? Ano ang ilang hakbang na maaari mong gawin upang magawa ito? 𝟱. 𝗜𝗽𝗮𝗻𝗴𝗮𝗿𝗮𝗹 𝗮𝗻𝗴 𝗲𝗯𝗮𝗻𝗴𝗵𝗲𝗹𝘆𝗼. “‘𝘐𝘱𝘢𝘱𝘢𝘥𝘢𝘭𝘢 𝘬𝘪𝘵𝘢 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘯𝘪𝘭𝘢 18𝘱𝘢𝘳𝘢 𝘪𝘮𝘶𝘭𝘢𝘵 𝘢𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘯𝘪𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘢𝘵𝘢 𝘢𝘵 𝘥𝘢𝘭𝘩𝘪𝘯 𝘴𝘪𝘭𝘢 𝘮𝘶𝘭𝘢 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘥𝘪𝘭𝘪𝘮𝘢𝘯 𝘱𝘢𝘱𝘶𝘯𝘵𝘢 𝘴𝘢 𝘭𝘪𝘸𝘢𝘯𝘢𝘨, 𝘢𝘵 𝘮𝘶𝘭𝘢 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘱𝘢𝘯𝘨𝘺𝘢𝘳𝘪𝘩𝘢𝘯 𝘯𝘪 𝘚𝘢𝘵𝘢𝘯𝘢𝘴 𝘱𝘢𝘱𝘶𝘯𝘵𝘢 𝘴𝘢 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴. 𝘈𝘵 𝘴𝘢 𝘱𝘢𝘮𝘢𝘮𝘢𝘨𝘪𝘵𝘢𝘯 𝘯𝘨 𝘬𝘢𝘯𝘪𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘱𝘢𝘯𝘢𝘯𝘢𝘮𝘱𝘢𝘭𝘢𝘵𝘢𝘺𝘢 𝘴𝘢 𝘢𝘬𝘪𝘯, 𝘱𝘢𝘵𝘢𝘵𝘢𝘸𝘢𝘳𝘪𝘯 𝘴𝘪𝘭𝘢 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘯𝘪𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘮𝘨𝘢 𝘬𝘢𝘴𝘢𝘭𝘢𝘯𝘢𝘯, 𝘢𝘵 𝘮𝘢𝘱𝘢𝘱𝘢𝘣𝘪𝘭𝘢𝘯𝘨 𝘯𝘢 𝘴𝘪𝘭𝘢 𝘴𝘢 𝘮𝘨𝘢 𝘵𝘢𝘰𝘯𝘨 𝘪𝘵𝘪𝘯𝘶𝘳𝘪𝘯𝘨 𝘯𝘨 𝘋𝘪𝘺𝘰𝘴 𝘯𝘢 𝘴𝘢 𝘬𝘢𝘯𝘺𝘢.’” 𝗠𝗚𝗔 𝗚𝗔𝗪𝗔 𝟮𝟲:𝟭𝟳–𝟭𝟴 Ang tunay na pag-asa ng bayan ay nakasalalay sa mga indibidwal na buhay. Tanging ang ebanghelyo ni Jesu-Cristo ang makapagdadala ng pagbabagong ito. Tayo ay nakikibahagi sa pulitika hindi upang magkaroon ng puntos, kundi upang maipangaral ang ebanghelyo at makapagdisipulo upang makilala ng mga bansa si Jesu-Cristo. Sa iyong palagay, paano maiiba ang lipunan at maging ang ating pakikilahok sa mga usapin online kung tayo ay magpapatotoo sa ebanghelyo ni Cristo sa lahat ng ating ginagawa o sinasabi. 𝟲. 𝗣𝗮𝘁𝘂𝗹𝗼𝘆 𝗻𝗮 𝗶𝗽𝗮𝗻𝗮𝗹𝗮𝗻𝗴𝗶𝗻 𝗮𝘁 𝘀𝗮𝗺𝗯𝗮𝗵𝗶𝗻 𝗮𝗻𝗴 𝗗𝗶𝘆𝗼𝘀. “𝘔𝘢𝘯𝘢𝘵𝘪𝘭𝘪 𝘬𝘢𝘺𝘰 𝘴𝘢 𝘢𝘬𝘪𝘯 𝘢𝘵 𝘢𝘬𝘰ʼ𝘺 𝘮𝘢𝘯𝘢𝘯𝘢𝘵𝘪𝘭𝘪 𝘴𝘢 𝘪𝘯𝘺𝘰. 𝘏𝘪𝘯𝘥𝘪 𝘮𝘢𝘬𝘢𝘬𝘢𝘱𝘢𝘮𝘶𝘯𝘨𝘢 𝘢𝘯𝘨 𝘪𝘴𝘢𝘯𝘨 𝘴𝘢𝘯𝘨𝘢 𝘮𝘢𝘭𝘪𝘣𝘢𝘯𝘨 𝘯𝘢𝘬𝘢𝘬𝘢𝘣𝘪𝘵 𝘪𝘵𝘰 𝘴𝘢 𝘱𝘶𝘯𝘰. 𝘎𝘢𝘯𝘰𝘰𝘯 𝘥𝘪𝘯 𝘯𝘢𝘮𝘢𝘯, 𝘩𝘪𝘯𝘥𝘪 𝘬𝘢𝘺𝘰 𝘮𝘢𝘬𝘢𝘬𝘢𝘱𝘢𝘮𝘶𝘯𝘨𝘢 𝘬𝘶𝘯𝘨 𝘩𝘪𝘯𝘥𝘪 𝘬𝘢𝘺𝘰 𝘮𝘢𝘯𝘢𝘯𝘢𝘵𝘪𝘭𝘪 𝘴𝘢 𝘢𝘬𝘪𝘯..” 𝗝𝗨𝗔𝗡 𝟭𝟱:𝟰 Mahirap magsagawa ng pulitika sa kalagitnaan ng kuwento. Maaari tayong makaranas ng disillusionment, distraction, at discouragement. Ang ating patuloy na ugnayan sa Diyos ang magpapanatili ng kalambutan ng ating puso, ang pananatili ng ating mga mata sa gantimpala, at ang ating mga kamay at paa na nakahandang tumulong. Dapat tayong maingat na magpanatili ng ating pananalangin at pagsamba. Paano mo natutunan na dalhin sa Diyos ang iyong mga iniisip at hinihiling, at isantabi muna sila sila upang magawa mong sumamba sa Kanya lamang? 𝗔𝗣𝗣𝗟𝗜𝗖𝗔𝗧𝗜𝗢𝗡 • Paano naapektuhan ng apat na bahagi ng kwento ng Bibliya (Paglikha, Pagkakasala, Pagtubos, Pagpapanumbalik) ang pagkaunawa mo sa mundo at sa plano ng Diyos para dito? • Pag-isipan ang mga planong hakbang na tinalakay ngayon. Alin dito ang kailangan mong mas isapamuhay? Ano ang isang paraan upang magawa mo ito? • Ngayong napag-usapan ang mga paksang ito, ano sa palagay mo ang tungkulin mo bilang isang Kristiyano sa lipunan? Ano ang tungkulin ng pamahalaang sibil sa ating buhay? 𝗣𝗥𝗔𝗬𝗘𝗥 • Pasalamatan ang Diyos sa pagtiyak na ang Pagtubos at Pagpapanumbalik ay mga bahagi ng Kanyang kwento para sa atin. Ihayag ang laki ng iyong pangangailangan sa Kanya sa lahat ng bahagi ng iyong buhay. • Ipanalangin na hahangarin mo kung ano ang makabubuti sa iyong lungsod at magawa mong isapamuhay ang pagiging matuwid sa pribado at pampubliko mong pamumuhay. Ipanalangin ang kalakasan at biyaya ng Diyos upang magawa mo ito araw-araw. • Hingin sa Diyos ang mas mahaba at malawak na pananaw na maipapasa sa susunod na henerasyon. Ipanalangin na gagawin mo ang iyong bahagi sa pagiging patotoo ni Cristo sa iyong komunidad, bansa, at sa mundo.